Kritički život 25: Džazbir Puar

U novom izdanju serijala Izvori epistemologije: Kritički život predstavljamo vam tekst ’Tela sa novim organima: postajanje transom, postajanje osobom sa invaliditetom’ profesorke Džazbir K. Puar. Tekst je objavljen 2015. godine u časopisu Social Text (Volume 33, No. 3) u izdanju Duke University Press.

Originalni naslov: Jasbir K. Puar, Bodies with New Organs: Becoming Trans, Becoming Disabled

Tela sa novim organima: Postajanje transom, postajanje osobom sa invaliditetom

Džazbir K. Puar

“Prava transrodnih osoba su pitanje građanskih prava našeg doba.” To je izjavio potpredsednik Džo Bajden samo nedelju dana pre novembarskih izbora 2012. godine. Par meseci ranije, predsednik Barak Obama objavio je svoju podršku gej braku, čime je uskomešao mejnstrim LGBT organizacije i kvir liberale. Iako neočekivan komentar za predizbornu sezonu, i gotovo nečujno ponovljen tokom razgovora sa zabrinutom majkom Mis Trans Nove Engleske, Bajdenov komentar,¹ kodiran retorikom prepoznavanja, činio se logičnim sa tačke gledišta sada utemeljene teleologije ere građanskih prava:² prvo ne-belci, zatim homoseksualci, i sada trans ljudi.³

Šta se dešava sa konvencionalnim shvatanjima “ženskih prava” u ovakvom telosu? Štaviše, “pitanje transrodnosti” izaziva krizu u formulisanju ženskih prava kao ljudskih prava stavljanjem sve jačeg pritiska na odnos između rodne normativnosti i pristupa pravima i državljanstvu. Mogu istaći, kao što su mnogi drugi to učinili pre mene, da smo nakon neuspeha intersekcionalne analize ovih pokreta zaista ostavljeni sa veoma nepotpunom predstavom o tome ko i kako ima koristi od ovog izjednačavanja prava, a da ne pominjemo njihovo taktičko prizivanje tokom ovog perioda liberalizma u kojem se, kako argumentuje Bet Povineli (Beth Povinelli), “potencijalnost pripitomljava”.⁴ Kako argumentuju Džin Haritavorn (Jin Haritaworn) i S. Rajli Snorton (C. Riley Snorton): “Neophodno je preispitati kako nejednaka institucionalizacija ženskih, gej i trans politika proizvodi transnormativni subjekt, čija univerzalna putanja autovanja/tranzicije, vidljivosti, prepoznavanja, zaštite i samoostvarivanja uglavnom ostaje neistražena kada je u pitanju njeno saučestvovanje i konvergencija sa biomedicinskim, neoliberalnim, rasističkim i imperijalističkim projektima”.⁵ U odnosu na ovu nejednaku institucionalizaciju, Haritavorn i Snorton dalje navode da su trans ili pozicije ne-belaca “gotovo nezamislive”. Problem posredi, kao i u drugim slučajevima, podrazumeva merenje političke efikasnosti argumentacije u korist uključivanja unutar okvira i prema istim pravilima prepoznavanja koja se oslanjaju na takve propuste. Prisutna je izvesna napetost između želje da pozicije trans ne-belaca postanu zamislive i mogućnosti da njihova gola nezamislivost izvrši kritiku i obori ono što se čini zamislivim.

Bajdenove primedbe nagoveštavaju visoku cenu borbe za razumljivost transrodnog identiteta u okvirima nacionalnih diskursa i pravnih okvira prepoznatljivosti. Da li njegovo prepoznavanje transrodnih prava signalizira prihvatanje nove verzije homonacionalizma – “trans(homo)nacionalizma”? Ili je transrodnost varijacija različitih procesa državljanstva i nacionalizma kroz normativizaciju, a ne varijanta homonacionalizma? U bilo kom slučaju, takva prizivanja, argumentovala bih, generišu nove figure državljanstva kroz koje će uspesi diskursa o pravima proizvoditi nove biopolitičke neuspehe – ne-bele transrodne osobe, na primer. Suzan Strajker (Susan Stryker) i Aren Z. Aizura nazivaju “proizvodnju transrodne beline” “procesom izvlačenja vrednosti od ne-belih tela” koji se odigrava istovremeno i nacionalno i transnacionalno.⁶ Razmišljanje o ovoj rasnoj dinamici kao procesu izvlačenja vrednosti u prvi plan stavlja nemogućnost kreiranja pravne platforme koja inkorporira zamislive ne-bele trans pozicije. Razlog za to je što je ova nezamislivost preduslov rađanja pravnog projekta, kao i da je od ključne važnosti za njegovo raspoređivanje i uspešnu integraciju u okvirima nacionalne čitljivosti. Dodavanjem biopolitičke sposobnosti (capacity) ovoj slici, Aizura piše o tome da ovaj status trans građanina podrazumeva “stapanje sa populacijom… kao i imperativ da se bude ‘podesan/-na’ u očima države: da se reprodukuje, nađe adekvatno zaposlenje; da se nečije ‘različito’ telo preorijentiše u tok nacionalizovane težnje za posedovanjem, vlasništvom [i] bogatstvom”.⁷ Stoga, ovaj trans(homo)nacionalizam smatra se sposobnim, istovremeno i vođenim ne samo odbacivanjem (abjection) tela koja ne mogu da dostignu ove vlasničke rasne i rodne mandate telesnog držanja, već i suspregnutim obeležavanjem tih odbačenih tela kao slabihⁱ . Oslabljivanje i odbacivanje su procesi koji stoje u odnosu davanja smisla jedno drugom (cosubstancing).

U svetlu ove nove, ali ne u potpunosti neočekivane asimilacije rodne razlike putem nacionalizma, želim da zakomplikujem mogućnosti dostizanja takvih vidova transnormativizacija stavljanjem u prvi plan jedne drugačije istorijske putanje: one koju ne proklamuju i ne slave nacionalne LGBT grupe ili sredina, ili koju eksplicitno teoretizuju većina kvir i trans teorija. U pitanju je udaljavanje od Akta o Amerikancima sa invaliditetom (ADA, Americans with Disabilities Act) iz 1990. godine, i približavanje sadašnjem trenutku u kojem država, SAD, uzdiže transrodnost.⁸ Istorijski i savremeno, veza između invalidnosti i transa je preopterećena, pogotovo za trans tela koja se u velikoj meri mogu odupirati sklapanju savezništava sa osobama sa invaliditetom zbog duge borbe protiv stigmatizacije i patologizacije koju takvo savezništvo može ponovo da prizove. Međutim, stigmatizacija je samo deo razloga osujećivanja ove veze. Neoliberalni nameti koji se tiču produktivnih, osposobljenih tela traže od trans tela ponovno kreiranje sposobnog tela (abled body) ne samo po kriterijumima roda i seksualnosti, već takođe i prema kriterijumima ekonomske produktivnosti i ekonomskog razvoja nacionalne ekonomije.⁹ Stoga, odnos između transa i invalidnosti nije puko pitanje fobičnog izbegavanja stigme; ono takođe podrazumeva i pitanje regrutacije trans tela u tandemu sa mnogim drugim telima, zarad sveopšte transformacije osposobljenih tela u održive neoliberalne subjekte.

Uzimajući u obzir da trans tela zavise od medicinske nege, skupih farmakoloških i tehnoloških intervencija, zakonske zaštite i javnih usluga istih institucija i aparatura koje stavljaju u funkciju rodnu normativnost i kreiraju sistemsko isključivanje, kako osobe koje se oslanjaju na mogućnost pristupanja značajnim sredstvima u okviru političko-ekonomskog konteksta koji od posedničkog pojedinca pravi osnovu za zahtevanje prava (uključujući i pravo na medicinsku negu) remete same modele od kojih zavise radi iznošenja zahteva koji im, u slučaju trans ljudi, omogućavaju da se uopšte i ostvare kao trans osobe? Istražujem ovaj problem u kojem se trans tela nalaze kroz ambivalentan i sporan odnos prema invaliditetu, i to u tri aspekta: (a) pravni aparat ADA-e koji postavlja scenu za kontradiktorni status invalidnosti i održanja rodne normativnosti kao uslova za status invalidnosti; (b) polja studija invalidnosti i trans studija koje se u oba slučaja oslanjaju na određene osobenosti izuzetnosti; i (c) prioritete i strategije političkog organizovanja koje igraju ulogu u transformativnim oblicima ne samo prolaska (passing) već i onoga što nazivam “sastavljanja”, regrutacije u neoliberalne oblike telesnog rasparčavanja za kapitalističku dobit. Konačno, nudim spekulativno, drugačije zamišljeno savezništvo između invalidnosti i transa – “postajanje transom” (becoming trans), koje teži da poveže invalidnost, trans, rasne i diskurse među vrstama radi kreiranja poroznih granica kroz preplavljujuću snagu ontološke mnogostrukosti, koja je usklađena sa beskonačnom diferencijacijom varijacija i mnogostrukošću afirmativnih postajanja (becomings). Kakvi se sklopovi javljaju koji potencijalno odbijaju da izoluju trans kao jednu vrstu specifične ili singularne varijante invalidnosti i invalidnosti kao jedne vrste singularne varijante transa? Koje vrste političkih i akademskih saveza bi potencijalno bile osnažene kada bi svaka preuzela i priznala inhibicije i generalizovane uslove druge strane, kreirajući genealogije koje bi tumačile obe kao upletene u iste sklopove moći? Pažnja ovde nije usmerena na epistemološke korektive već na ontološku nemogućnost različitih svođenja koja transformišu fantaziju različitosti kategorija ne njihovim remećenjem već njihovim rastvaranjem kroz mnogostrukost. Utoliko, moja namera nije da proizvedem konceptualne intervencije koje mapiraju političko ili stvaraju različito političko razumevanje njihovih konceptualnih usidrenja koja se ogledaju u diskusijama o transnormativnosti i zamislivosti ne-belog trans-a, već želim da ponudim generativno, spekulativno, ponovno zamišljanje onoga što bi političko moglo da označava.

I Zakon o invalidnosti i trans diskriminacija

Pravna istorija koja sledi važna je, jer istovremeno odražava i predstavlja suštinu kontradiktornog odnosa trans tela koja se, s jedne strane, opiru patološkom medikalizovanom prikazivanju, a s druge strane, ipak zahtevaju pristup određenim olakšicama kroz medicinski industrijski kompleks. Eksplicitno povezivanje sa trans telom kao telom koje se predstavlja ili kao invalidno ili (možda i, imajući u vidu teleološke implikacije) rehabilitovano od invalidnosti, uglavnom je osporeno debatama o poremećaju rodnog identiteta (GID, gender identity disorder). Stigavši do DSM-III (trećeg izdanja Dijagnostičkog i statističkog priručnika za mentalne poremećaje Američkog psihijatrijskog udruženja, objavljenog 1980. godine, a za petama DSM-II o depatologizaciji homoseksualizma iz 1974), poremećaj rodnog identiteta je eliminisan u DSM-5 objavljenom u maju 2013. i zamenjen terminom rodna disforija.¹⁰ Ove složene debate fokusirale su se uglavnom na niz eksplicitnih uključivanja i isključivanja poremećaja rodnog identiteta u odnosu na priručnike DSM i Akt (ADA). Uključivanje poremećaja rodnog identiteta 1980. godine i njegov fokus na ponašanje u detinjstvu uglavnom su shvatani kao kompenzacijski manevar s ciljem brisanja homoseksualnosti, uvođenjem mehanizama nadzora koji bi potencijalno mogli sprečiti homoseksualnost.¹¹ Kao kontrast, značajan pasus u Aktu (ADA) detaljno opisuje specifično isključivanje “poremećaja rodnog identiteta koji ne proishode iz određenih fizičkih oštećenja” kao tipa invalidnosti. Ono se smešta u isključujuću klauzulu koja podrazumeva “transvestizam, transseksualizam, pedofiliju, egzibicionizam, voajerizam… ’druge seksualne poremećaje’” i u potpunosti proizvoljna “stanja” poput kompulsivnog kockanja, kleptomanije, piromanije i poremećaja zloupotrebe supstanci koji uključuju protivzakonite narkotike.¹² Ova klauzula se uglavnom mogla razumeti (za razliku od posebnog isključivanja homoseksualnosti) kao učvršćivanje patologizacije poremećaja rodnog identiteta. Ovo promišljeno uključivanje kriterijuma isključivanja zauzima važno mesto u priči, delom zbog toga što do današnjeg dana Akt (ADA) predstavlja “najobimniji zakon o građanskim pravima koji se bavi telesnim normama”.¹³

Imajući u vidu sijaset isključujućih stanja Akta (ADA), od kojih mnoga povlače za sobom društvenu stigmu i/ili se percipiraju kao kriminalne aktivnosti, većina polemičara složilo bi se sa sentimentom L. Kamil Herbert (L. Camille Herbert) da “iako je moguće izneti argumentaciju koja ide u korist isključivanja određenih stanja iz definicije invalidnosti kao opravdanih time što ne postoji namera da se patologizuju određeni pojedinci i stanja, čini se da Kongres ipak nije bio na ovaj način motivisan”.¹⁴ Proces kojim je Kongres došao do ovih isključivanja takođe je bio obeležen diskursima moralne panike o bolesnim i oštećenim telima, diskursima zbog kojih je Akt (ADA) kreiran i koje je trebalo da ispravi. Bivši senator Džesi Helms (Jesse Helms), kako piše R. Nik Gorton (R. Nick Gorton), “izrazio je bojazan da će zakon obezbediti invalidsku zaštitu brojnim politički nepopularnim grupama”, zaključujući da su većina HIV pozitivnih ljudi narkomani, homoseksualci, biseksualci, pedofili ili kleptomani, između ostalog, i da je isključivanje sprovedeno “kao direktan rezultat Helmsovih napora”.¹⁵ Primećujući da je ADA “bespogovorno” podržala upotrebu priručnika DSM u prepoznavanju preduslova invalidnosti, Kari Hong tvrdi da “razumevanje toga zašto je desetina preduslova uklonjeno postaje važan zadatak”, jer isključivanje ne samo da diskvalifikuje tumačenje određenih preduslova/stanja kao invalidnosti, već takođe i “postavlja određena stanja van dometa medicinskog autoriteta”. Hong takođe ističe da Helmsovo “deljenje invalidnosti u kategorije ’dobrih’ (npr. invalidska kolica) i loših (npr. transvestizam) podseća na uznemirujuću zloupotrebu medicine”.¹⁶ Konačno, Kongres je kapitulirao i žrtvovao ove isključene grupe u zamenu za zaštitu još jedne ogorčene “manjinske” grupe: osobe sa HIV-om.¹⁷ Ovaj potez, naravno, insistira na problematičnim podelama, možda i strateškim, između pojedinaca sa dijagnozom poremećaja rodnog identiteta i onih sa dijagnozom HIV.

Tako Kevin Beri (Kevin Barry) iznosi tvrdnje da je “ADA moralni kodeks, a osobe sa rodnom disforijom njeni moralni prognanici”. Tome dodaje: “Poremećaj rodnog identiteta nalazi se na nezgodnoj raskrsnici između patologije i razlike”¹⁸ – nezgodnoj raskrsnici koja nastavlja da se manifestuje (pogotovo sada kada je poremećaj rodnog identiteta izbačen iz priručnika DSM-V).¹⁹ Adrijen L. Higl (Adrienne L. Hiegel) detaljno razrađuje ovaj aspekt, stavljajući poseban naglasak na to kako ovo izbacivanje ponovo kodira radne sposobnosti transseksualnog tela. Razdvajanjem “poremećaja seksualnog ponašanja” i “poremećaja rodnog identiteta” iz definicije invalidnosti u Aktu (ADA), “Akt oblikuje novu klasu nedodirljivih… Ostavljajući otvorenim prostor za prihvatljivu diskriminaciju poslodavca, Akt identifikuje seksualno ’nastranog’ kao novu personu non grata, koristeći pravnu mašineriju države da označi kao autsajdere one koje zbog svojih neposlušnih tela postaju nepodesni za punu integraciju u radnu zajednicu”.²⁰

U suštini, ADA redefiniše standarde telesne sposobnosti i slabosti reprodukovanjem rodne normativnosti kao sastavnog dela produktivnog potencijala tela sa invaliditetom. Nadalje, razdvajanje, a samim tim i potencijalno razbijanje političkih i društvenih saveza između homoseksualnosti, transseksualnosti i osobe sa HIV-om, neophodno je za učvršćivanje ove rodne normativnosti koja je preduslov u zamenu za pretvaranje invalidnosti sa društveno oklevetanog i isključenog statusa, na verziju liberalnog priznanja, uključivanja i inkorporacije. Savremeno poreklo onoga što Nikol Markotić (Nicole Markotic) i Robert Mekruer (Romert McRuer) nazivaju “kripⁱⁱ nacionalizmom” – izdizanje određenih invaliditeta kao društveno produktivnih za nacionalne ekonomije i ideologije kako bi se produbila marginalizacija drugih oblika invaliditeta – ovde su jasno istaknuti, dok se o tolerisanju “razlike” invalidnosti pregovara disciplinovanjem tela putem drugih normativnih registara istosti, u ovom slučaju roda i seksualnosti.²¹ I dalje, ono što Šeron Snajder (Sharon Snyder) i Dejvid Mičel (David Mitchell) nazivaju “nacionalizmom sposobnosti” (ablenationalism) – tj. konture onoga što se smatra sposobnim radi nacionalnog uključivanja (inkluzije) i registar produktivnosti – ironično, ADA jemči, uprkos tome što ADA služi kao radikalni vid zakonodavstva koji bi trebalo da ga suzbije. Snajder i Mičel opisuju nacionalizam sposobnosti kao “implicitnu pretpostavku da se minimalni nivoi telesne, intelektualne i senzorne sposobnosti, u sprezi sa subjektivnim aspektima estetizovane pojavnosti, zahtevaju od građana koji traže pristup ’punim beneficijama’ građanstva”.²² Prepoznavanjem kategorija invaliditeta, nacionalizam sposobnosti preusmerava patos i stigmu invalidnosti u drugačije registre telesne devijantnosti i defekta, a u ovom konkretnom slučaju, registar rodne nenormativnosti. U tom smislu, krip nacionalizam ide pod ruku sa nacionalizmom sposobnosti; dakako, nacionalizam sposobnosti je njegov rodonačelnik. Iako ovi detalji dela ADA-e očito nisu bez implikacija koje se tiču rasne i klasne razlike, konkretni detalji klauzule isključivanja mogli bi da ukažu u pravcu mnogostrukih razloga zbog kojih, kako Snajder i Mičel prepoznaju, “kvir, transseksualne i interseksualne osobe… žive na marginama diskursa o invaliditetu”.²³

Nije naprosto da ADA isključuje poremećaje rodnog identiteta i, po analogiji, čini da trans ne bude prepoznat kao potencijalni vid invalidnosti, već, zapravo, čini i da se transseksualnost – a veoma je moguće i one varijante transseksualnosti koje se smatraju neadekvatno rasno i klasno određenim – tumači kao do te mere stanje invalidnosti da ga je nemoguće rehabilitovati u građansko, ili da ona nije na adekvatan način invaliditet da bi bilo podložno ponovnom kodiranju za potrebe radne produktivnosti. Dalje, ADA arbitrira razlike između homoseksualnosti i transseksualnosti upravo prema ovim patologizovanim pravcima. Nasuprot onome što Higl tvrdi, seksualni “devijant” teško da je novi “izgnanik”. Pre će biti da se pojavio novi seksualni devijant, koji se razlikuje od pređašnjeg. Dakako, entuzijastično preuzimanje ADA od strane nekih gej i lezbejskih aktivista/aktivistkinja i kreatora/kreatorki politika za isključivanje određenja homoseksualnosti kao “poremećaja seksualnog ponašanja” nije prošlo neopaženo od strane trans aktivista/aktivistkinja koji su imali drugačije mišljenje o ovom Aktu.²⁴ Sklonosti ka kvir ableizmuⁱⁱⁱ (queer ablism) stoga su zasnovane na raščlanjivanju homoseksualnosti od drugih “seksualnih poremećaja” u Aktu (ADA), kao i u istorijama političkog organizovanja. Zak Štrasboger (Zach Strassburger) opisuje proces homonacionalizacije konstatacijom da “kako je pokret za prava homoseksualaca i lezbejki dobijao na snazi, transrodni pokret postajao je sve inkluzivniji kako bi obuhvatio one koji su ostali izvan fokusa gej i lezbejskog pokreta usmerenog na njegove redovne članove i politički obećavajuće zagovarače”.²⁵ S obzirom na političku istoriju razdvajanja transa od kvira održavanjem rodne normativnosti, invalidnost može funkcionisati proaktivno i produktivno, kao konverzija ili prevođenje stigme kroz koju trans može da razgraniči svoju distancu od aspekata LGBT organizovanja koji naginju sve više ka normativnosti.²⁶

Nudim ovaj kratak istorijski pregled kako bih predočila doprinose debati između demedikalizacije trans tela (favorizovanjem upotrebe zakona o rodnoj diskriminaciji za odlučivanje o zahtevima za ravnopravnost) i uspešne upotrebe zakona o invalidnosti radi dobijanja neophodne medicinske nege. Iz ovih diskusija je evidentno da trans identitet, presecajući granicu između biomedicinskog modela i društvenog modela invalidnosti, dovodi u pitanje postulat da su studije invalidnosti “post-binarne”, pogotovo uzimajući u obzir da ne jenjavaju dinamične diskusije o utilitarnosti medicinskog modela u trans jurisprudenciji. Štrasboger koji zagovara “proširenu viziju invalidnosti” zasnovanu na socijalnom modelu koji bi bilo moguće primeniti na trans prava, ipak primećuje da je medicinski model transrodnosti često bio uspešniji od polne i rodne diskriminacije i zaštite seksualne orijentacije, i da pokret za transrodna prava, stavljanjem akcenta na demedikalizaciju (uprkos nevoljnom priznavanju uspešnosti medicinske strategije) ignoriše praktične aspekte pravnog postupka. Nadalje, Štrasboger notira istorijske posledice stigme, beležeći da bi se “u demedikalizaciji ogledali veoma uspešni napori pokreta za gej prava da formulišu stanje bivanja gej (gayness) u pozitivnom svetlu, a ne kao bolest.”²⁷

Za druge, spor između medikalizacije i demedikalizacije sprečava šire pitanje pristupa odgovarajućoj medicinskoj nezi, temi koja je stavljena u drugi plan na uštrb feminističkih borbi za reproduktivna prava, na primer.²⁸ Zagovornici upotrebe zakona o invalidnosti dalje primećuju da težak pristup medicinskoj nezi nije apsolutna datost za sve osobe kojima su prava osporena. Na primer, Alvin Li (Alvin Lee) tvrdi da “jedinstveni aspekti zatvaranja i zatvorske zdravstvene zaštite opravdavaju i zaista primoravaju korišćenje medicinskog modela kada se zalažu za pravo trans zatvorenika na operaciju promene pola”.²⁹ Li primećuje da se uobičajena pristrasnost prema populaciji sa nižim prihodima u korišćenju medicinskog modela ne odnosi na zatvorski kontekst “prava na negu”, gde je medicinski dokaz najbolji način da se pokaže ozbiljna i neophodna zaštita, a ne zdravstvena zaštita kao izbor, s obzirom na “opšti princip da lične slobode u zatvoru treba da budu ograničene”.³⁰ Drugi pravni praktičari, kao što su Dženin Dž. Čung (Jeannie J. Chung) i Din Spejd (Dean Spade), s radoznalošću posmatraju uspeh koji socijalni modeli invalidnosti postižu u transrodnim parnicama. Spejd je, na primer, pažljivo izložio svoju ambivalentnost po pitanju primene zakona o invalidnosti i medicinskom pristupu u odnosu na njegovu neuzdrmanu posvećenost socijalnoj pravdi demedikalizacije trans osoba, zalažući se za “multi-strateški pristup”.³¹

II Trans izuzetnost: prolaženje i sastavljanje

Pored ozbiljnih debata o jurisprudenciji transrodnosti i invalidnosti, preovladava mišljenje da su se transrodne studije i studije invalidnosti razvijale ranih 1990-ih u akademskim krugovima u SAD. Takva periodizacija odražava promenu u praksi priznavanja, ekonomskoj korisnosti i društvenoj vidljivosti, i zamagljuje akademsko bavljenje ovom temom koje joj je prethodilo. Na primer, po pitanju transrodnosti, Strajker i Aizura primećuju da: “tvrdnja da se transrodne studije javljaju kao zasebno polje tek tokom 1990-ih počiva na nizu pretpostavki koje prave razliku između jedne vrste rada na ’transrodnim fenomenima’ u odnosu na druge, jer je naravno bilo značajnog broja akademskih, istraživačkih i naučnih radova o različitim oblicima rodne varijabilnosti daleko pre 1990-ih godina”. Među različite istorijske promene koje navode kao značajne za ovu pojavu, ističu “nove političke saveze izgrađene tokom AIDS krize, a koji su postavili seksualne i rodne politike identiteta u različitu vrstu odnosa sa biomedicinskim i farmaceutskim establišmentima”.³²

Ova pojava identiteta invalidnosti i transrodnosti kao intersekcionalnih koordinata zahtevala je izuzetnost kako trans tela, tako i tela sa invaliditetom, da bi se slabost nenormativnog tela pretvorila u formu društvene i kulturne osposobljenosti, smeštenu bilo u okvire državnog prepoznavanja, politike identiteta, tržišne privrede, medicinskog industrijskog kompleksa, akademske proizvodnje znanja, pozicioniranja subjekta, ili svega navedenog. Kao rezultat, oba polja istraživanja – studije transrodnosti i studije invalidnosti – pate od dominacije beline (whiteness) i suprotstavljaju se normativizaciji prihvatljivog i prepoznatljivog subjekta. Subjekt sa invaliditetom često je telo sa fizičkim “oštećenjem”; invalidska kolica postala su međunarodni simbol osoba sa invaliditetom. U trans identitetu, nedavni prelazak sa ženskog na muško (FTM; female-to-male) koji se realizuje pristupom hormonima, hirurškim procedurama i telesnim prostetikama, u centar je postavio subjekt belog trans muškarca. Dok je subjekt sa invaliditetom bio primoran da ponovo preuzme oblike slabosti radi postizanja izuzetnosti prekoračenja i preživljavanja tog invaliditeta, transnormativni subjekt posmatra telo kao beskrajno dostupno za hormonsku i hiruršku manipulaciju i postajanje (becoming) – kao telo koje proizvodi prema normama osposobljenosti. Nadalje, nije lako signalizirati transrodnost u okviru “konvencionalnih pojmova invalidnosti”, jer to nije “motoričko, senzorno, psihijatrijsko ili kognitivno oštećenje”, niti hronična bolest.³³

Telo sa invaliditetom može da prevrednuje svoj nedostatak, ali transnormativno telo moglo bi da poželi da se rehabilituje do statusa ne-invalidnog. Eli Kler (Eli Clare), trans muškarac sa cerebralnom paralizom, generisao je možda najviše materijala o specifičnim epistemološkim svojstvima trans subjekta sa invaliditetom ili transrodne invalidnosti subjekta, kreirajući preko potrebnu intersekcionalnu analizu.³⁴ Kler piše o sveprisutnosti ovog sentimenta: “Često čujem trans ljude – uglavnom one koji koriste ili žele da koriste medicinsku tehnologiju da preoblikuju svoja tela – kako govore o svom trans stanju kao o invaliditetu, defektu po rođenju”.³⁵ Ovde Kler naglašava trans interese za izlečenjem defekta u formulaciji koja je politički problematizovana na platformama za invalidska prava, potvrđuje norme sposobnosti i onemogućava potencijalna udruživanja: “Tvrdnja da su naša tela defektna i sparivanje defekta sa izlečenjem… zanemaruje iskustva mnogih osoba sa invaliditetom”.³⁶ U ovom slučaju, invalidnost nije samo “narativna prostetika”³⁷ kroz koju će trans telo prevazići, a samim tim razrešiti sopstvenu slabost, već je i “sirov materijal iz kojeg druge društveno osujećene zajednice mogu da učine sebe vidljivim”.³⁸ Gledano kroz ovaj mehanizam crpljenja resursa, invalidnost predstavlja odbačenu materijalnost trans otelovljenja koja apstrahuje i tako briše ovu materijalnost iz sopstvene samoproizvodnje.

Diskusiji o izlečenju, Tobi Bušo (Toby Beauchamps) pridodaje ideju skrivanja putem pravne (dokumentacija o identitetu) i medicinske intervencije, tvrdeći: “Prikrivanje rodne devijacije je mnogo više od jednostavnog brisanja transrodnog statusa. Takođe zahteva promenu nečije rodne reprezentacije kako bi se uskladila sa belim, srednjeklasnim, sposobnim, heteroseksualnim shvatanjima normativnog roda”.³⁹ Izlečenje se, zapravo, odigrava oko rehabilitacije višestrukim društvenim normama. Bušo dalje primećuje da procesi dijagnoze i lečenja naravno neminovno osnažuju ovu rehabilitaciju: “Medicinski nadzor fokusira se prvo na mogućnosti da pojedinac bude prepoznat kao transrodna osoba, a zatim, nakon medicinskih intervencija, na njegovu sposobnost da sakrije bilo koji trans status ili devijantnost”.⁴⁰ Dok pristup adekvatnoj i osetljivoj zdravstvenoj nezi za trans osobe može biti zastrašujuć, a istovremeno i proces prinude, aktuelni razgovori o “zdravlju transrodnih osoba” takođe mogu funkcionisati u pravcu potvrde neoliberalnih normi telesne sposobnosti i slabosti.⁴¹ Transnormativni subjekt bi mogao kategorički odbaciti potencijalnu identifikaciju i savez sa invaliditetom, iako su oba u čvrstoj vezi sa medikalizacijom, a možda i zbog želje za rehabilitacijom i osećanja dugovanja prema medikalizaciji. Kler drži do toga da dok se “pokret za prava osoba sa invaliditetom snažno opire medikalizaciji tela”, prema njegovoj proceni, “nismo doveli u pitanje fundamentalni odnos između trans ljudi i same ideje dijagnoze. Mnogi među nama i dalje su duboko investirani u načine na koje se lečimo (medikalizujemo)”.⁴²

Čak i u politički progresivnim naracijama transrodnog otelovljenja, na primer, nesvesno nametanje ableizma i spektra invalidnosti kao suštinske obespravljenosti, često opstaju kao nusproizvodi očaranosti transformativnim sposobnostima tela. Na primer, pristup Eve Hejvard (Eva Hayward) “bogalju” (Cripple) aktivira veoma tanku liniju između “bogalja” kao metafore regeneracije i obogaljujućih efekata amputacije.⁴³ Na sličan način, Bejli Kier (Bailey Kier), opisujući mogućnost transseksualizma kod riba kao odgovora na toksične hemikalije koje narušavaju endokrini sistem (EDC), postavlja pitanje da li su takve transformacije “tehnologija izvan našeg domašaja”, zanemarujući neravnomernu biopolitičku raspodelu takvih toksina koji njegove želje za globalnim “prihvatanjem [našeg] zajedničkog transseksualizma” čine nasilno idealističkim: “Hemikalije koje narušavaju endokrini sistem su deo prehrambenog, produktivnog i re/produktivnog lanca neljudskog i ljudskog života, i moraćemo da osmislimo načine, baš kao i ribe, da se prilagodimo njihovom uticaju”.⁴⁴

Stoga, iznela bih argumentaciju da ovde postoji treći element koji proizvodi invalidnost kao odbačenu materijalnu ko-supstancu trans tela. Iako postoje opravdane želje da se izbegne stigmatizacija i, kao što ADA pokazuje, zahtev da se tela sa invaliditetom integrišu u kapitalističku ekonomiju kao produktivna tela, treći faktor odnosi se na aspirativne oblike trans izuzetnosti, od kojih jedna varijanta ima veze sa rehabilitacijom, izlečenjem, i skrivanjem. Međutim, ova izuzetnost nije samo pitanje prolaženja (passing; u smislu ispunjavanja zahteva, prim. prev.) rodne normativnost; takođe se tiče života u/sa izuzetnim trans telom – što je druga vrsta trans izuzetnosti; ona koja je usmerena prema novom transformativnom građaninu/građanki, ne pod premisom prolaženja već “sastavljanja” (pieceing) koje se pokreće mobilnošću, transformacijom, regeneracijom, pokretljivošću i kreativnim konstruisanjem tela. Kada je u pitanju “sastavljanje” – kao elementarni aspekt neoliberalnih biomedicinskih pristupa telima sa invaliditetima koja sada obuhvataju sva tela, Snajder i Mičel tvrde da je telo postalo “višedelno tržište” koje se razlikuje od fordističkih režima koji su razdvajali radnike jedne od drugih:

Sada smo delom jedne stalne publike koja je ohrabrena da doživi svoja tela u parčadima… Dok su ljudi sa invaliditetom bili obučeni da prepoznaju svoje onesposobljene delove kao definitivno inferiorne, kasni kapitalizam obučava svakoga da odvoji dobro od lošeg kod sebe, a to je vid otuđenja koji hrani sklonost tržišta da “tretira” naše delove odvojeno. Telo postaje teren odredivih lokaliteta, i svako telo je kolonizovano svojim posebnim patologijama kojima diktira medikalizovano tržište.⁴⁵

Iako ova vrsta deljenja tela nije nova pojava, s obzirom da postoji duga istorija telesnog raščlanjivanja kao preduslova kapitalističkoj proizvodnji,⁴⁶ sastavljanje posredi ne odnosi se samo na proizvodne sposobnosti, već i na iskustveno proširivanje tela i crpljenje vrednosti ne samo iz tela već i iz telesnih delova i čestica.

U ovoj ekonomiji otuđenih delova, sastavljanje postaje visoko cenjena sposobnost. Džek Halberstam (Jack Halberstam) uviđa da se “transrodno telo iznedrilo kao sama budućnost, svojevrsno herojsko ispunjenje post-modernih obećanja rodne fleksibilnosti”.⁴⁷ Halberstam obazrivo pristupa pripisivanju prevelikog značaja rodnoj fluidnosti kao sposobnosti prekoračenja, primećujući da tržišne ekonomije već kapitalizuju “fleksibilnost” kao nosioca neoliberalne ekonomske proizvodnje. Međutim, koje transrodno telo (ili tela?) se podrazumeva pod “sama budućnost”? Ovo zašivanje transrodnosti izuzetnošću budućnosti i potencijalom koju budućnost sa sobom nosi predstavljaju novo transformativno telo. Ponovimo, nije u pitanju transnormativno telo koje prolazi, već transnormativno telo koje “sastavlja”, ne komodifikacija celokupnosti ili rehabilitacije, već plastičnosti, modelovanja delova iz celina, tela bez i sa novim organima. Sastavljanje se, stoga, javlja kao ono koje prekoračuje kada je u stvari konstitutivno ne samo za transnormativnost, već i za neke aspekte neoliberalnih ili tržišnih ekonomija.

Da bismo situirali trans telo koje je “sama budućnost”, možda bismo poželeli da se osvrnemo na trans organizovanje. Važno je što se strateške veze između zakona o invalidnosti i trans diskriminacije takođe ogledaju u rastućem političkom organizovanju i savezima između dve grupe. Jedan nedavni primer tiče se koalicije trans i osoba sa invaliditetom koja je organizovana na Univerzitetu Kalifornije, Santa Barbari pod nazivom PISSAR (Ljudi u potrazi za sigurnim i pristupačnim toaletima)⁴⁸ radi zajedničkog bavljenja pitanjima pristupa, nadzora i prostornih konfiguracija koja diktiraju određena rodna očekivanja, kao i očekivanja određenih sposobnosti za korišćenje javnih toaleta. Još jedan primer bio bi aktivistički priručnik pod nazivom Piškiti na miru (Peeing in Peace) Pravnog centra za transrodne osobe u San Francisku, koji koristi na invalidnosti zasnovanu argumentaciju za rodno neutralne javne toalete.⁴⁹

Pored razlikovanja pokreta za prava osoba sa invaliditetom i organizovanja oko pravde za osobe sa invaliditetom koje održavaju aktivisti poput Mije Mingus (Mia Mingus), neophodno je takođe praviti razliku između pokreta za transrodna prava i organizovanja za trans pravdu. Trans pravda (TransJustice), jedno od dve glavne inicijative Projekta Odri Lord u Njujorku, predstavlja političku grupu koju je formirala i koja radi za trans i rodno-nekonformirajuće ne-bele osobe. Trans pravda radi u pravcu mobilisanja svojih zajednica i saveznika ka akciji oko gorućih političkih pitanja s kojima se suočavaju, uključujući i mogućnosti zaposlenja, smeštaja i obrazovanja; potrebe za trans-senzitivnom zdravstvenom negom, uslugama u vezi sa HIV-om, i programima obuke za zaposlenje; kao i oko pružanja otpora policiji, vlasti i nasilju protiv imigranata. Članovi Trans pravde, najčešće su mladi Afro-Amerikanci i Latino populacije radničke klase, i većina su MTF (male-to-female; iz muškog u žensko, prim. prev.). Konvergencija rasnog identiteta i MTF-a čini se značajnom i teško da je slučajnost. Sve što je dostupno putem ekonomskih indikatora, transrodno zdravlje, zatvaranje, zaposlenje, ulično nasilje i obrazovanje, čvrst je pokazatelj da su ne-bele trans žene, pogotovo crne trans žene, izrazito obespravljene u odnosu na druga trans tela i da je procep između njih i (belih) FTM (female to male; iz ženskog u muško, prim. prev.) veliki i rastući. Podaci su oskudni ali jasni: “U 2003. godini, 14 ubistava trans osoba prijavljeno je u SAD, a 38 u svetu. Većina ih je MTF i gotovo svi su bili ne-belci”.⁵⁰ Velika pažnja članova Trans pravde skoncentrisana je oko pristupa školama, zaposlenju, uslugama socijalne zaštite i nekontaminiranim i jeftinim lekovima i tretmanima – hormonima, filerima i operacijama. Mnogi artikulišu da se njihovo osvešćivanje trans identiteta desilo istovremeno sa shvatanjem da ih privlači “pogrešan” pol (dakle, ne samo ili nužno da su bili u “pogrešnom” telu). Njihova želja jeste da prođu kao lepi, ženstveni, seksi. Dok bi trans politika mogla da tumači taj oblik prolaženja bilo kao validaciju radikalnog identiteta ili verziju asimilacije, pogrešnog prepoznavanja, ili “prodaje”, za ove članove vrlo često se radi o osećanju koje je uvezano sa, iako indirektno, izbegavanjem policijskog uznemiravanja, stigmatizacijom od strane zajednice i porodičnim odbacivanjem. Njihova upletenost u industrijski medicinski kompleks i želja za transformativnim otelovljenjem nije nužno ili isključivo pobednička, osnažena izborom, ili u krajnjoj liniji izgradnjom sposobnosti. Medikalizacija može da se doživi kao transformativna, osposobljavajuća, oslabljujuća, ili sve to zajedno, a da ne govorimo i isključujuća.⁵¹ Oni ne otelotvoruju “samu budućnost”; već je njihova tela moguće čitati kao mesta intenzivne borbe (medicinske, obrazovne, zaposlenja, pravne i društvene) oko toga ko zaista može da otelotvori – i iskusi – budućnost i ko će, kao rezultat, biti odbačen/odbačena kao kolateralna šteta takvih stremljenja da se uhvati sama suština budućnosti.

Kris Hajaši (Kris Hayashi), bivši direktor Projekta Odri Lord, obrazlaže značaj trans organizovanja u gradu Njujorku uopšte i Trans pravdi, konkretno:

U gradu Njujorku, mladi ne-beli TGNC [trans-gender nonconforming; transrodno nekonformisani] i mladi niskih primanja u Vest Vilidžu suočavaju se sa konstantnim nasiljem i uznemiravanjem od strane policije, kao i stanovnika koji su uglavnom belci srednje i više klase. Kao rezultat, organizacija FIERCE! (svirepi) koju predvode i održavaju uglavnom mladi ne-beli TGNC niskih primanja i osobe bez smeštaja, prioritizuju pitanja policijske brutalnosti i nasilja, kao i džentrifikaciju. Trans pravda, poduhvat Projekta Odri Lord koji predvode i vode ne-beli TGNC, prioritizovala je pitanja nezaposlenosti i pristupa obrazovanju usled visokih stopa nezaposlenosti (60%–70%) sa kojim se suočavaju ne-beli TGNC. Takođe u Njujorku, koalicija organizacija i grupa, uključujući i Trans pravdu, Welfare Warriors i Projekat rodnog identiteta Centra LGBT zajednice, prioritizovala je napore da se okonča učestalo uznemiravanje i diskriminacija s kojom se suočavaju TGNC osobe koje traže pravo pristupa javnoj pomoći. Konačno, mnoge TGNC grupe koje vode uglavnom ne-belci i zajednice s niskim primanjima takođe su dale prioritet okončanju Američkog rata protiv terorizma, kako u Sjedinjenim Državama tako i u inostranstvu.⁵²

Delovanje Trans pravde situira sporan odnos prema budućnosti koju njeni trans članovi moraju da isposreduju u smislu svakodnevnog opstanka. Time, aktivisti i aktivistkinje Trans pravde dovode transnormativnost do punog izražaja kao funkcije privilegije beline (whiteness) stavljajući u prvi plan kritički pristup prema rasijalizujućim tehnologijama trans identiteta. Njihove analize stavljaju u samo središte privilegiju toga ko je sposoban da bude ne-sposoban/na (able to be disabled; odnosno, sposoban da bude osoba sa invaliditetom) i ko je sposoban da bude transrodan/na. Oba su u funkciji državnog i pravnog prepoznavanja koje vrlo često izmiče kada su u pitanju njihova tela. Time se demonstrira sposobnost – mogućnost ne samo da se bude već i da se postaje, ne samo da se prolazi već i da se sastavlja – a ne samo slabost, devijantnost, stanje žrtve, ostrakizacija ili ne-normativnost koje su u središtu ovih projekata. Trans telo koje sastavlja, stoga, takođe prolazi ne kao rodno normativno muško ili žensko, već kao trans. Suzan Strajker (Susan Stryker) i Niki Salivan (Nikki Sullivan), elaborirajući na temu osposobljavanja (capacitation) putem sastavljanja, navode: “Naše istraživanje… vodi nas ka novom razumevanju telesne integracije, one koja nije zasnovana na organskom integritetu ljudskog organizma, već na podobnosti tela da budu integrisana, njegovim sposobnostima da se integrišu kao biopolitički resurs u šire socio-tehničko polje, ili u aparat kao što je Država”.⁵³ Drugim rečima, one kritiku modela rehabilitacije predstavljaju kao suštinski povratak celovitosti. Integracija putem sastavljanja, a ne celovitost putem prolaženja, postaje vrednosno preimućstvo u kontrolnim društvima. Strajker i Salivan nastavljaju: “Integritet tela – to jest, sposobnost tela da bude integrisano – time je, paradoksalno, zavisno o sopstvenoj sposobnosti da postane meso (enfleshment) kao uvek već iskidano, rentirano, nepotpuno i necelovito”.⁵⁴ Ova sposobnost sopstvene “integracije” – ne prolaska već sastavljanja – time posreduje u proizvodnji kao i življenim iskustvima molarnih kategorija poput rase, klase i roda. Ono što pokušavam da dokažem jeste da dostizanje sposobnosti po pitanju zdravlja i pratećih registara telesne snage, a ne nužno trans ili invalidski ili sposobni ili kvir ili ne-trans identitet, na kraju služi kao društvena praksa koja u biopolitičkom smislu razdvaja.⁵⁵ Debate oko invalidnog sopstva i ne-invalidnog drugog odraz su širih diskursa o tome kako su ta sopstva materijalno konstruisana kroz diskurse koji su preplavljeni odbačenim i uspešnim telima.

I dok sposobnost sastavljanja (s ciljem prolaska neprolaženjem) može da proizvede nove oblike transnormativnosti, Strajker i Salivan s pravom ističu da telesna držanja koja ne teže da manifestuju celovitost ili investiranje u koherentno sopstvo ne moraju da reprodukuju liberalne norme postojanja: „Upravo taj aspekt telesnog postojanja liberalni diskurs vlasničkih prava ne uspeva i ne može da opravda; upravo taj aspekt telesnog postojanja želimo da istaknemo kada predlažemo da zahtevi pojedinaca za telesnim promenama takođe, neminovno, predstavljaju zahteve za novim društvenim telima – novim somatehnologijama koje etički preoblikuju odnos između individualnih telesnosti i nagomilavaju telesne sklopove”.⁵⁶ Stoga, ovakva formulacija novih somatehnologija koje odbijaju individualizirajući mandat neoliberalnih paradigmi telesnih sposobnosti i slabosti zarad artikulisanja jačih veza između “nagomilanih sklopova tela”, upravo ističe izazov kreiranja prijateljskih političkih praksi. Pa ipak, takođe se dešava da takve političke prakse nikada ne smeju da zaustave stratifikacije koje su inherentne u potrazi za pristupom takvim somatehnologijama. Transformativno telo budućnosti koje reflektuje neoliberalno uzdizanje fleksibilnosti i sastavljanja, ostaje neuhvatljiva realnost za mnoge. Time su razlike između prolaženja i sastavljanja fluidne i promenljive, i dato im je sastavljanje medicinskog pristupa i pravnih rešenja koja su ne-bela trans tela primorana da traže u bilo kom naporu koji ulažu u to da prođu.

III Postajanje transom? Geopolitika rasne ontologije

… imamo linije višedelnosti koje su mnogo mekše, na neki način molekularne. … Iscrtavaju mala preinačenja, skreću s puta, skiciraju padove ili polete: svejedno nisu manje precizne, čak upravljaju nepovratnim procesima. Mnogo stvari se dešava na toj drugoj vrsti linija, postajanja, mikropostajanja, koja nemaju isti ritam kao naša “istorija”. Zbog toga su tako mučne porodične istorije, ta označivanja, podsećanja, dok sve naše istinske promene prelaze negde drugde, neka druga politika, neko drugo vreme, neka druga individuacija.^iv
Žil Delez (Gilles Deleuze), Dijalozi II

Do ove tačke sam napravila pregled kako je kroz biopolitičko prepoznavanje invalidnosti upisana verzija rodne normativnosti, a u ovom slučaju posebno kroz političku aparaturu ADA-e. Zatim sam ponudila nacrt formi telesnih izuzetnosti koje mogu da proizvedu trans diskurse o sposobnosti. Okrećem se sada od konstruisanja subjekta – trans subjekta(ata) i subjekta(ata) osoba sa invaliditetom koje pravni legitimitet, državno prepoznavanje, javno servisiranje i raspodela resursa uzdižu i/ili osporavaju – kako bih ponudila rekonceptualizaciju telesnih sklopova koji u prvi plan postavljaju ontološke kontinuume u odnosu na epistemološka račvanja. Posredi je takođe pristup koji stavlja akcenat na načine na koje su tela podložna uobličavanju ne samo kao subjekti, već i kao kompoziti delova, afekta, raščlanjenih sposobnosti i slabosti, kao podaci i informacioni supstrati. Ova neprekidna oscilacija između identiteta ili pravno-zasnovanih zahteva trans subjekata i subjekata sa invaliditetom koji traže prepoznavanje i biopolitičku kontrolu koja operira uglavnom obezbeđivanjem sup- i para-individualne sposobnosti tela za privatizovane (u SAD) režime plaćanja, neophodna je usled toga što ti “polovi” – prema Žilu Delezu (Gilles Deleuze) i Feliksu Gatariju (Félix Guattari), nikad ne idu jedno bez drugog: “Ova dva pola su nerazdvojna; oni uzimaju u obzir večite odnose transformacije, konverzije, skoka, pada, i uzdizanja”.⁵⁷ Takođe, prihvatanjem da se borba protiv crpljenja i eksploatacije telesnih sposobnosti i navika neće odigrati isključivo kroz teren intersekcionalnih politika, i da zapravo, društva biopolitičke kontrole podmuklo rade kroz upotrebu disciplinarne moći kako bi zadržale ili odbile našu pažnju o podređivanju subjekta, time dopuštajući kontroli da se neometano manifestuje, argumentovala bih drugu interpretaciju disciplinarnih aparatura, a to je da delimično funkcionišu kao barikade za kontrolne mehanizme.

Ostvarivanje ove oscilacije kreće se između pitanja kao što su: šta je invaliditet i šta je trans u odnosu na to šta invaliditet čini i šta trans čini. U studijama invalidnosti, Džejms Overbo (James Overboe) razvija delezijansku ideju bezličnog života (impersonal life) – života lišenog sopstva – kako bi se prodrlo kroz politike identiteta invalidnosti koje u središte stavljaju samo-refleksivnog pojedinca. On generiše ovu intervenciju kako bi “potvrdio živote invalida koji su jednostavno izraženi bez razumevanja, namere ili moći delovanja”. Overbo piše: “Vitalizam bezličnog života često se smatra bukom koja će se pročistiti, u ime jasnoće, kako bi se olakšao pravi posao društvenih promena i takozvane emancipacije. Ovo ponovo uspostavlja i ponovo upisuje dominantni jezik ili stil komunikacije povezan sa postojanjem osobe ili pojedinca koji ima moć delovanja”.⁵⁸ Ovde je prisutno odbijanje medicinskog oštećenja naspram ćorsokaka društvene konstrukcije, delom zato što delezovska teorija prihvata biomaterijalnost, stavljajući u prvi plan vitalizam i potencijal oštećenja, umesto da traži njegovu rekontekstualizaciju u društvenom. Overbo nas takođe podseća da je konstrukt samog subjekta — čak i subjekta sa invaliditetom — već diskurzivno osposobljen.

Mogli bismo takođe da istaknemo napore koji se ulažu u artikulisanje transrodnosti kao ontološkog naboja koji navodi na neograničeno kretanje, a ne kao identiteta koji zahteva epistemološku odgovornost ili kao premeštanje s jednog na drugi identitet. Pejzli Kjura (Paisley Currah), Lisa Džin Mur (Lisa Jean Moore) i Suzan Strajker (Susan Stryker) objašnjavaju “trans-“ (interpunkcijske trans-crtice) u sociopolitičkom;⁵⁹ Džami Vajnstin (Jami Weinstein) razvija ideju transžanra.⁶⁰ Način na koji Delez i Gatari koriste termin trans-seksualnost otvara se ka fluidnom spektru mogućnosti: trans kao kretanje, ne identitet, i trans kao kontinuum intenziteta. Za trans studije, Mel Čen (Mel Chen) iznosi tvrdnju da “istovremena ograničenost i obećanje” Tela bez Organa (BwO; Body without Organs) predstavlja “upravo to da genitalije (ili ne-genitalije) nešto znače, ali nisu nužno ograničeni normativnim rodom i seksualnošću”.⁶¹ Čen usmerava pažnju na trans kao reorganizaciju onoga što organi označavaju, koje rodove, i da li je uopšte potrebno da organi označavaju rodove.⁶²

Dok sam ranije isticala problematičan diskurs deljene transpolnosti (transsex) u odnosu sa neobeleženim i nejednakim biopolitikama raspodele toksičnosti, formulacija transrodnosti kao sveobuhvatajuće kategorije koju nudi Kijer – “svako na planeti sada je obuhvaćen okvirima kategorije transrodnosti” – usmerava ne toliko na želju da se zadrži kategorija transrodnosti koliko, zapravo, da se istakne njena upletenost u razotkrivanje biopolitičke vizije među vrstama. Kijer uverava da “bi nam bilo bolje da odgovorimo na ovu preraspodelu, ne sa strahom eko-katastrofičnih pretpostavki koje transpolnost izaziva, već prihvatanjem naše zajedničke međuzavisne transpolnosti”.⁶³ Vajnstin takođe pokreće ideju postajanja kao vida razmontiranja “samog utvrđivanja vrste (speciation) i konstrukcije biopolitičkog identiteta” koje je Mišel Fuko (Michel Foucault) obrazložio.⁶⁴ U kritici taksonomije vrsta, Džuli Livingston (Julie Livingston) i ja koristimo sintagmu biopolitički antropomorfizam ili, na bolji način preforumilisano, biopolitički antropocentrizam, kako bismo “bacili svetlo na biopolitičke procese koji povezuju središnju poziciju ljudskog, i određenih ljudi; i tendenciju biopolitičkih analiza da ponovo upišu ovu središnju poziciju postavljanjem ljudske vrste kao primarne osnove na kojoj se rasni i polni rascepi odigravaju”.⁶⁵ Biopolitike, kako Fuko objašnjava, predstavljaju proces kojim ljudi postaju vrstom (a zapravo i primercima) kako bi pristupili svim ostalim biološkim vrstama. Ovo postajanje takođe predstavlja proces putem kojeg antropomorfni okviri ljudskosti preuzimaju snagu i konsoliduju se. U knjizi Bezbednost, teritorija, stanovništvo, Fuko objašnjava da “mera u kojoj je populacija uronjena među druga živa bića, pojavljuje se i sankcioniše kada se ljudi, po prvi put, više ne nazivaju ’čovečanstvom’ (le genre humaine)” i počinju da se nazivaju “ljudskom vrstom (l’espece humaine).”⁶⁶ Dešava se paradoks: animalizam čoveka – “život tela i život vrste”⁶⁷ – preuzima se kao projekat konstruisanja populacije, i čovek se pridružuje vrsti. Time se (androcentrični) čovek ponovo artikuliše kao izuzetan oblik animalnosti unutar antropomorfizovane kategorije: čovečanstva. Stoga, iako Fukoovo delo ne istražuje implikacije ovoga u smislu odnosa između vrsta, njegova teorija biopolitika tumači antropocentrizam kao odlučujući aspekt modernosti.

Transrodne studije posvetile su se pitanju razvoja vrsta kroz posthumanistički i ne-humanistički zaokret; štaviše, one otvaraju put ka posthumanističkim preispitivanjima od kojih je značajan deo ohrabren delezijanskom mišlju. Ovaj susret transrodnih studija, studija životinja (animal studies) i posthumanističkih studija neverovatno je plodna i u velikoj meri usložnjavajuća humanistička pretpostavka polnog dimorfizma⁶⁸ i koncipiranja pola kao reaktivne norme u dinamičnom nastajanju sa okruženjem i kao efekta povezivanja gena i (hormonskih) okruženja.⁶⁹ Rad Majre Hird (Myra Hird) umanjuje razliku priroda/kultura razotkrivanjem izuzetnosti čoveka koja je utemeljena u konstantnom pozivanju na trans-ljudsko telo koje vrši prekoračenje. Imajući u vidu brojnost neljudskih oblika, Hird tvrdi da trans nije tehnološki kulturni artefakt, niti izvanredna perverznost u svojoj neprirodnosti, već je, zapravo, konstitutivni deo same prirode. Hird primenjuje trans ne samo izvan ili preko pola, već i preko “tradicionalnih klasifikacija vrsta”. Tragom složenosti interseksualnosti i trans-polnosti, kao i neprimenjivosti roda i seksualnog dimorfizma na veći deo neljudskog života, Hird se zalaže protiv binarnosti prirode/kulture gde se ljudsko trans telo isključivo shvata kao tehnološki izum. Proizvod Hirdovog argumenta je da trans nije ono koje vrši prekoračenje, već je prirodno.⁷⁰ Zajedno sa pretpostavkama Viki Kirbi (Vicky Kirby) da se priroda sama piše i predstavlja, i da je kultura, zapravo, sve vreme priroda,⁷¹ Hird tvrdi da tehnologiju moramo razumeti kroz dimenziju njene međuvrstnosti: “Oslanjanje na tehnologiju kako bi se napravila razlika između prirode i kulture, zamagljuje veoma stvarno, energetsko izumevanje i upotrebu tehnologije od strane ne-ljudskih živih organizama… kao i meru do koje takozvane ljudske tehnologije zapravo oponašaju tehnologiju koju su druge vrste već izumele”.⁷² Argumentacija Hird, koja komplikuje ako ne i sprečava račvanje na prirodu/kulturu, nosi dalekosežne implikacije za debate u studijama invalidnosti o biomedicinskom nasuprot socijalnom modelu invaliditeta. U okvirima konteksta transrodne jurisprudencije i aktivističkih debata koje se tiču upotrebe medicinskog modela u okvirima pravnih borbi za zdravstvenu negu i prateće usluge, njena analiza predlaže stratešku primenu modela koji bi mogao da ublaži razlike između patoloških konceptualizacija kada manipulišu kriterijumima tehnologije i onoga što se smatra prirodnim.

Međutim, uprkos upitnosti stavljanja u prvi plan ljudskog (čoveka) i njegove središnje pozicije u definisanju parametara pola, roda i seksualnog razmnožavanja, produbljivanje diskusije između transrodnih studija, studija životinja i posthumanizma, pažljivo izbegava bavljenje studijama invalidnosti, poljem koje je u stalnoj komunikaciji sa pozicioniranjima ljudskog, pogotovo načina na koji se postavlja u odnos sa kognitivnim i mentalnim invaliditetima. Ova opstrukcija posebno dolazi do izražaja u dijalogu koji se nedavno pojavio između transrodnih studija i studija životinja.⁷³ Potom rastuće partnerstvo između transrodnih studija i studija životinja izbegava rasprave o rasnim razlikama koje su ključne za debate o biopolitičkom antropocentrizmu, stavljanjem u prvi plan kategorije vrste, kao da vrste nisu takođe forum za razumevanje rascepa rasnih razlika.⁷⁴ Jedan od pokušaja ispravljanja ovih izostavljanja jeste Čenina artikulacija “prefiksalnog trans-“ (prefixal trans) – materijalizma gramatike – kao “načina da se istraži sva složenost definicije roda koja leži između sistema ljudskog roda i orodnjavanja životinja”.⁷⁵ U pogledu odnosa između ljudskih životinja i neljudskih životinja kao rasijalističke tehnologije biopolitika, Čenina analiza artikuliše trans ne samo kroz “sakaćenje roda”,⁷⁶ ponovno premetanje i reorganizaciju roda, već trans kao ono koje sakati ili, možda bolje rečeno, koje takođe menja rasu. U nekim slučajevima, ova mutacija predstavlja reteritorijalizaciju i prošireno osposobljavanje rasne privilegije i projekcije rasne koherencije kroz repozicioniranje roda. Bobi Džin Nobl (Bobby Jean Noble), primera radi, opisuje proces sopstvene regeneracije sa buč žene iz radničke klase u trans muškarca kao kretanje sa “svojevremeno prljavo-bele^v [u] sada Belu osobu” u krajoliku u kojem “’sopstvo’ predstavlja najprivlačniji i najperfidniji kapitalistički komoditet”.⁷⁷ Uprkos zbunjujućoj odrednici “prljavo-bela”, Nobl oslikava ovo osposobljavanje rase – oživljavanje privilegije belosti koju muškost sada omogućuje – kao nusproizvod trans telesne modifikacije. Ako smatramo upitnom ovu derivacionu formulaciju, trebalo bi razmotriti da li je uopšte toliko lako razdvojiti sakaćenja roda od rasnog oporavka (ili želje za njim?), ili od konstrukta ableizma. Koji pokušaji, ovog ili onog tipa, postaju temelji ili čak uvod u ova repozicioniranja roda?

Podsetimo se da za Fukoa rasizam ne potiče iz biopolitika već predstavlja preduslov delovanja biopolitika; zapravo, Fuko izvlači rasizam iz pojmova kulturne tolerancije tvrdnjama da je cezura u biološkom spektru koja se pridaje rasi neophodna za opravdavanje četiri koordinate biopolitičke volje: dati život, usmrtiti, dopustiti da se živi, dopustiti da se umre. Formulacija rasizma kao “cezure u biološkom domenu”⁷⁸ može služiti kao preventivna kritika tipa posthumanizma koji ne prepoznaje rasu kao kritički prag razgraničenja. S obzirom na centralnu ulogu rasnog razgraničenja za biopolitike, tumačim kasnija Fukoova razmatranja biopolitika, ili kako ih naziva sigurnosnih režima, čija je naknadna rekapitulacija upravo Delezova teoretizacija “društva kontrole”, zapravo kao geopolitike rasne ontologije.

Ponovnim zašivanjem bazične funkciju rase unutar biopolitike u proizvodnju ontološki nesvodljivih entiteta u kontrolnim društvima, geopolitika rasne ontologije označava manifestaciju različitih prostornih režima tela i njegovih čestica. Biološka cezura koja razgraničava rez sa ili za rasizam nije više samo pitanje vidljive rasne razlike ili taksonomske i eugeničke nauke frenologije i naučnog rasizma od osamnaestog do ranog dvadesetog veka. Biotehnologije genetskog inženjeringa, tehnologije asistirane reprodukcije, sekvenciranje ljudskog genoma i fenotipske varijacije – koje se mogu ukrštati sa/pojavljivati kao rodne transformacije – su te koje zapravo potvrđuju da se “rez” rasizma ne vrši samo kroz disciplinarne kategorije rase, već, što je još pogubnije, kroz agregate biopolitičke kontrole stanovništva.⁷⁹ Ova geopolitika rasne ontologije destabilizuje neutaživi fokus na epistemološke korektive koji često dominiraju političkim intervencijama. Međutim, mnogo intenzivnije, stavljanje akcenta na geopolitičko ispravlja ono što bi se na drugi način moglo smatrati idejom ontologije bez lokacije, lokacijski neobeleženim ulogom skorašnjeg rada na ontologiji, od kojeg veliki deo ne uzima u obzir proizvodnu snagu geopolitike u okviru njenog naučnog delokruga niti priznaje geopolitičke sile koje omogućavaju teoretisanje.

Prilikom oscilacije između discipline i kontrole, koja ima manje veze sa krajem disciplinovanja, a mnogo više se tiče konstelacije odnosa između discipline i kontrole, pitanje da li si trans –pretvara se u koliko si trans. I disciplina i kontrola obigravaju oko fantazije tela koje je konkretno i prepoznatljivo trans telo – (transnormativno?) telo koje sastavlja –i ono se manifestuje u opoziciji telu koje je zasigurno cisrodno. Na sličan način, pitanje da li si osoba sa invaliditetom –pretvara se u koliko si sposoban/sposobna – i, koji je stepen tvoje invalidnosti. U kontekstu čitavog spektra medicinskih procedura koje se menjaju u zavisnosti od dostupnosti, označivosti, kulturnog kapitala i socijalizacije, meandriranja oko ovih pitanja ne ukazuju samo na stepen. Krajnji cilj – proći? sastaviti? – neostvariv je i konstantno promenljiv: trans ne postoji. Trans postaje maškarada kao teleološki projekat, kao da neko zaista može da postane transom. Trans se često pogrešno shvata kao horizont transa i, kao takav, pogrešno se poistovećuje sa transom kao linearnim telosom, kao prognoza koja postaje savremena dijagnoza tela i pripitomljava trans telo u regulatorne norme permanentnosti.⁸⁰

Postajanje transom, dakle, nasuprot trans postajanju, mora da istakne ovu neostvarivost linearnosti, permanentnosti i krajnjih tačaka. U delezijanskim ovkirima, postajanje je ono “Ja” koje se kaskadno kreće ka bezličnom, podrazumeva svlačenje svih registara obeležavanja (signifikacije) što svako telo čini podložnim subjektifikaciji nauštrb “signifijacije” (signifiance). Postajanje, prema Vajnstin, predstavlja “sveobuhvatnu deteritorijalizaciju čoveka”, i “postajanje neprimetnim” – otklanjanje kodova, označavanja, identiteta i proces preuzimanja registra bezličnog. Postajanje nije pitanje pokušaja da se telo učini sposobnijim već dozvoljavanje i čitanje veće mnogostrukosti, mnogostrukosti bezličnosti i neprimetnosti. I, što je takođe važno, postajanja nemaju statički referent početne tačke, krajnje tačke ili vrhunca; nemaju narativ. Postajanje je preplavljeno čistom imanentnošću, nikada se ne podudara sa samim sobom, obeleženo je samo stepenom intenziteta i trajanja.⁸¹ Međutim, ništa od ovoga ne treba da prikrije činjenicu da je postajanje pretvoreno u zonu profita savremenog kapitalizma za neoliberalno sastavljanje i profitiranje, način kroz koji se profit agresivno proizvodi. Stoga, sve teoretizacije postajanja generišu se kroz i unutar geopolitika rasne ontologije koju nastanjuju.

Kako se trans tranzitiranje sve više teoretizuje kao grupisanje snaga, modulacija i modifikacija telesne materije a ne kao retroaktivno zasecanje (cutting) i rasecanje od bivanja u pogrešnom telu, društva kontrole moraju da se razumeju kao duboko naklonjena prema ovoj vrsti preokviravanja, a sasvim je moguće i da je proizvode. Kontrola izvlači gradacije površine i dubine, napetosti i pažnju, penetraciju i povlačenje, pronalaženje mnogostrukih upotreba za stvaranje raznovrsnosti uloga i ulaganja. Međutim, opet možemo da oduzmemo trans telima njihovu izuzetnost, jer niti su ona značajnije više podložna kontroli i oblicima njegovog kontinuiranog nadzora (s obzirom na kontinuitet između rinoplastike i drugih trans hirurških procedura, na primer, i modifikacije tela uopšte),⁸² niti su ona u nekoj značajnijoj meri sklonija podešavanjima, fleksibilnosti i prilagođavanju.

Biopolitička kontrola u prvi plan stavlja sub-individualne sposobnosti, ne-ljudske sposobnosti, prostetičke sposobnosti, molekularne sposobnosti i hormonalne sposobnosti. Takođe, ona manipuliše telosom pridavanja stepena koje je vođeno medicinskim industrijskim kompleksom. Biatris Presiado (Beatriz Preciado) razvija formulaciju “farmako-pornografskog”. Time dočarava množenje telesnih podešavanja u kontrolnim društvima, kao oblika mikrokontrole koje on naziva “mekim tehnologijama” a koje “ulaze u telo kako bi postale njegovim delom: rastvaraju se u telu; postaju telo”: “Telo sada više ne nastanjuje prostore disciplinovanja, već je njima nastanjeno. Bio-molekularne i organske strukture tela poslednja su utočišta za ove sisteme kontrole”.⁸³ Prostore disciplinovanja o kojima Presiado piše – koji obuhvataju molarne kategorije rase, roda i pola – množe se sa telesnih identitetskih nastambina, ka unutarnjim habitacijama (inhabitation)^vi . Ova unutarnja habitacija predstavlja možda najpogubniji modalitet moći koju kontrola može manifestovati – kontrola kao disciplinovanje par excellence, tako što kontrola reprodukuje samu sebe neprestano kroz vreme i prostor. Ove “mikro-prostetike” kontrole, za koje Presiado tvrdi da primoravaju na “proces minijaturizacije”, “preuzimaju oblik tela; one kontrolišu transformacijom u ’telo’, do tačke u kojoj ih je nemogući razdvojiti ili razlikovati”.⁸⁴ Stoga, izraz telesna modifikacija postaje višak; telo je (beskrajna) modifikacija. Ovakvo telo, međutim, nije samo oblikovano organsko telo određene rase i pola; to telo je kompozit informacija koje raznose telo preko brojnih registara disciplinarnog prostora i vremena. Na meti su podaci, ne samo identitet ili subjekt ili njegova reprezentacija. Identitetske zajednice pripadanja – u tradicionalnom smislu su tumačene kroz disciplinarne kategorije identiteta, prostornosti i koherencije – reorganizuju se kroz statističke populacije, stratifikovane kroz agregate biopolitičkih životnih prilika u vezama u kojima se država, tržište, naučni i geopolitički domeni susreću.

Iako smatram da je Presiadov opis ekonomije kontrole telesnog nastanjivanja veoma ubedljiv, on sa optimizmom opisuje molekularno kao “paradoksalno stanje savremenog otpora i revolta”:

Na molekularnom nivou opremljeni smo da saučestvujemo sa dominantnim represivnim formacijama. Međutim, savremeno farmako-pornografsko telo… nije poslušno. Telo nije samo efekat farmako-pornografskih sistema kontrole; najpre i iznad svega ono je materijalizacija… “snage života” koja teži da bude preneta na sva i svako pojedinačno telo. U pitanju je paradoksalno stanje savremenog pružanja otpora i revolta: farmako-pornografska subjektivnost istovremeno je i efekat biopolitičkih tehnologija kontrole i konačna tačka pružanja otpora njima.⁸⁵

Mogli bismo da se zaustavimo na formulaciji molekularnog i neposlušnog tela u kojem obitava kao “konačnoj tački otpora”, ontologizaciji molekularnog kao tački u kojoj otpor napreduje samom činjenicom prisutnosti i fleksibilnog odnosa prema ekonomijama biomedicinske kontrole (dakako, dela transnormativnog tela koje spaja i koje pokreće reteritorijalizaciju beline). S obzirom na geopolitiku rasne ontologije koja uslovljava bilo koju mogućnost postajanja, za sveobuhvatnu deteritorijalizaciju čoveka, i imajući u vidu da sve koordinate oko relacije medicinskog i društvenog modela, kao i pristupa prepoznavanju subjekta i medicinskog industrijskog kompleksa, obigravaju ne samo oko roda i seksualnih različitosti već i rasne različitosti i obespravljenosti kroz rasnu razliku. Želim da ponudim postajanje transom kao osposobljavanje rase, rasnih ontologija, koje određuje funkcionisanje geo- i biopolitičke kontrole. Postajanje transom ne naginje samo transformaciji tela u smislu roda, već zahteva sposobnost tela da ponovo osmisli sopstvene kriterijume. Rasa u ovom slučaju podrazumeva ne samo funkciju ili sinonim za boju već i, a moguće je i na pogubniji način, specijaciju. Postajanje transom razlikuje se od trans postojanja, ili trans normativnosti koja uživa u budućnosti tela koje sastavlja, jer konkretno i s namerom priznaje političku posvećenost promišljanja formi rasne sposobnosti i reteritorijalizacije koje podstiču i određuju trans pokrete.

Stoga, mogli bismo da razmatramo postajanje transom kao ukidanje ove kategorije označavanja manifestovanjem intenzivne mnogostrukosti rase, uz nadmašivanje sila označavanja koje nastoje da obuzdaju i raščlane šta se određuje i šta se ne određuje kao rasno. Pošto rasa nastavlja da se određuje prema Belom Čoveku koji postavlja njegove parametre, ono što Amit Rai naziva ”rasno određivanje rase” (race racing) prožima rasne ontologije koje su nesvodive i samodovoljne, nalaze se u relaciji kroz beskonačne varijacije, a ne razlikovanjem od (Belog Čoveka). Podsticaj za rasno određivanje rase proističe, za Rai, iz konteksta antirasnog organizovanja u Britaniji, gde on uviđa neumoljivo ponavljanje središnje pozicije i normativnosti belih subjekata i tela, čak i u najprogresivnijim antirasističkim političkim forumima. Promišljanjem rase ne kao reprezentacijske već rigoroznošću onoga što naziva rasnom rasijalizacijom, Rai piše:

Ukoliko bismo s upornošću promišljali rasno određivanje rase kao proces intenziteta, mnogostrukost rase izgubila bi bilo koju sličnost sa samom sobom; mnogostrukost rasnog određivanja rase daje oblik procesima, a ne ovom ili onom krajnjem proizvodu (rasi, nazivu…). U stvari, konačni ishod procesa koji realizuju istu mnogostrukost mogu biti izrazito različiti jedni u odnosu na druge, kao sferična sapunica i kubni kristal soli, ili kao džez muzika i narativni roman, “koji ne samo da ne nalikuju jedni drugima, već nemaju nikakve sličnosti sa topološkom tačkom koja rukovodi njihovom proizvodnjom. Mnogostrukost rasnog određivanja rase opskurne je, pa ipak i prepoznatljive prirode i vidno se razlikuje od jasnog i definisanog identiteta racionalističkih svojstava”.⁸⁶

Rasno određivanje rase, kako Rai dalje objašnjava, prati uporno postajanje rase, način na koji rasa – “bez ikakve sličnosti sa samom sobom” – stalno sakati i mutira (prizivajući jezik roda koji sakati) svoje oblike kako bi na drugo mesto situiralo i oživelo svoje osposobljavanje u okvirima biopolitičkih polja. Samim tim, rasno određenje rase dozvoljava čitanje rasnog osposobljavanja – deteritorijalizacije, reteritorijalizacije – postajanja transom. Postajanje transom, svakako, samo je jedna od potencijalnosti rasnog određenja rase. No, ukoliko smo ozbiljni, prizivajući Čen i druge koji trans smatraju pokretom ne samo vezanim za podešavanja i modifikacije roda i seksualnosti već i vrste, rasno određenje rase menja trans postajanje utoliko što potencijalno menja ono što rasa jeste, razmnožava njene intenzivne, singularne forme, reorganizuje njene registre značaja i označavanja, konačno, reteritorijalizuje i umnožava njeno osposobljavanje, njeno prisustvo, njenu promenljivost. Ali, postajanje transom takođe nosi i izvršava proces rasijalizacije isto kao što takođe obeležava intenzivno rasno određivanje rase, trenutak rasnog postajanja budućnosti. Nema sumnje da reteritorijalizacija beline, pogotovo belih maskuliniteta, može da se desi kroz ponovno sastavljanje roda i seksualnosti u verzije transnormativnosti. Međutim, postajanje transom kao praksa i politika preuzima deteritorijalizirajuću snagu ne samo u odnosu na rod i pol, već i u odnosu na rasu i specijaciju. Pitanje, stoga, nije da li rodna i polna ne-normativnost vode rasnoj ne-normativnosti? – već se tiče kreativnih trasa letenja koje mutiraju i izobličavaju i skreću u stilu Lukrecija. Ne skretati sa, samo skretati, stvarajući intenzivnu, a ne kvalifikovanu razliku. Tumačenje postajanja transom kao oblika rasnog određivanja rase osvetljava odnose belih trans-normativnih (FTM) tela budućnosti – onih koja prolaze kao primeri sastavljanja – i ne-belih tela Trans pravde (MTF), onih tela koja se bore sa sastavljanjem (kako bi možda prošla), sagledavajući sva ova tela kao umešana u redistribuciju osposobljavanja i reteritorijalizacija rase u njihovim intenzivnim razlikama. U prvi plan se stavlja mnogostrukost, a ne i/ili aspekt normativnosti ili ne-normativnosti rasne ili rodne razlike. Stoga, prolaženje i sastavljanje bilo bi destabilizovano od sopstvene prepoznatljive seksualnosti i rasnih označenja, i drugačije razumevano kao da je proizvedeno iz povezivanja sklopova de- i re-teritorijalizacije, množenja ne samo rodova već i rasa, konačno i samih vrsta.

Model dekonstrukcije rase uporno repozicionira belog muškog subjekta kao faktor koji određuje ono što rasa jeste, koji daje smisla ili drugačiji smisao formatima ili forumima reprezentacije; ovde jezik dominira političkom sferom. Ali teoretičari kao što su Arun Saldahna, Amit Rai i ja, zalažemo se za političku i teorijsku metodologiju koja intenzivira i umnožava rasu, umesto da je dekonstruiše. Metodologiju koja vodi ka umnožavanju koje, umesto da se nada da će ukinuti binarnosti, čini da one blede kroz nadmoćnu snagu ontološke mnogostrukosti koja je usklađena sa stalnom diferencijacijom od varijacije do varijacije i mnogostrukošću afirmativnih postajanja. Ukoliko je rasa tehnologija regeneracije, utoliko što se rasa uvek iznova izumeva na načine koji su istovremeno “nejasni” i “prepoznatljivi”, kako Rai tvrdi, ova metodologija uporno traga za inventivnim gibanjima same rase. Pišući da “rasa predstavlja celovit događaj”,⁸⁷ Saldahna insistira da: “Svaki put kada fenotip napravi još jednu mašinsku konekciju, dolazi do zamuckivanja. Svaki put kada se tela dublje ukorenjuju u segregaciju, koliko god brutalnu, mora postojati afektivno ulaganje određene vrste. U pitanju je trenutak cepanja u kojem treba intervenisati. Rasu ne treba eliminisati već umnožiti, njene mnogobrojne energije usmeriti ka povećanju broja rasnih razlika dovodeći ih do stanja radosne kakofonije”.⁸⁸

Ova radosna kakofonija delom je ono što Rai tumači kao “eksperimentisanje sa samom rasom”, koje bi “iznova mutiralo, nikada nalikujući sebi, menjanjem metrike sopstvene mere kroz rezonancu koja se kreće izvan sopstvenih pravila”.⁸⁹ Za razliku od Presijada, za koga je otpor a priori instaliran u molekularno kao “konačna tačka otpora”, bez ikakve odgovornosti prema bilo kom obliku kolektivnog – kao politika koja u najboljem slučaju ontologizuje i individualizira, kako Džord/ana Rozenberg (Jordana Rosenberg) tako spretno demonstrira,⁹⁰ – Rai poziva na društvene i političke prakse eksperimentisanja, duboko pragmatičnu manipulaciju telesne sposobnosti razdeljivanja. Predlažem ovo “[pomeranje] izvan sopstvenih kriterijuma” kao jedan od oblika rešavanja i borbe protiv toga kako biopolitička kontrola iznalazi načine da menja sub- i para-individualne sposobnosti tela (traži načine da podešava bezlično postajanje) istovremeno promovišući individualno pribegavanje identifikaciji subjekta. Postajanje transom, kao što je predloženo rasnim određivanjem rase, predstavljalo bi politiku manifestovanja izvan onoga što kontrola može da kontroliše, molekularnu trasu letenja, trenutak pojačanja intenziteta u procesu postajanja koji je karakterističan za rasno određivanje rase. Kao i sa svim postajanjima, trase letenja su imanentne, a njihova dostupnost reteritorijalizaciji, ili sposobnosti da nanovo teritorijalizuju, neminovna. Revolucija nije molekularna; pre će biti da se kretanje nalazi u međuprostornom smenjivanju – “trenutku cepanja u kojem intervenisati” – između intenzivne mnogostrukosti i njenog najverovatnijeg ponovnog hvatanja.

Beleške

Ovaj članak razvijao se kroz brojne razgovore, mesta i vremena. Imala sam veliku sreću da imam veoma posvećenu publiku na Univerzitetu Merilenda, Državnom univerzitetu Ohajo, Univerzitetu Linkoping, Univerzitetu Indijane, Univerzitetu Bergena, Univerzitetu Kornel, Institutu za kulturološka ispitivanja u Berlinu, Kraljevskom koledžu i Mančesterskom Univerzitetu. Takođe sam zahvalna Taviji Njongo (Tavia Nyong’o), Edu Koenu (Ed Cohen), Džuli Livingston (Julie Livingston), Eleni Glasberg (Elena Glasberg) i Suzan Strajker (Susan Stryker) za povratne informacije i ohrabrenje na različitim verzijama teksta, kao i Aleksu Pitmanu (Alex Pittman) na njegovom beskrajnom strpljenju. Kao i uvek, moje analize su dovedene u pitanje i izoštrene (nadam se) kroz mnoge vrtoglave razmene sa Džord/anom Rozenberg, koja nikada ne propušta da do kraja isprati implikacije svake poslednje misli i ideje.

Prevela: Emilia Epštajn

^I Puar pravi razliku između invalidnosti (disability) i stanja između sposobnog i invalidnog tela u kojem se nalazi većina ljudi u kapitalističkom društvu. Za ovo drugo (stanje između) ona koristi termin „debility“: „Ja tvrdim da se izraz ‘slabost’ razlikuje od izraza ‘invaliditet’ zbog toga što u prvi plan stavlja sporo iznurivanje populacija umesto jednog događaja koji rezultira invaliditetom. Dok potonji koncept kreira i oslanja se na narativ o ‘pre i posle’ za osobe koje će kasnije biti identifikovane kao osobe sa invaliditetom, prvi se odnosi na ona tela koja se održavaju u stanju trajne oslabljenosti upravo kroz sprečavanje njenog socijalnog, kulturnog i političkog prevoda na invaliditet“. Vidi: Džazbir Puar, „Ruke u vis, ne pucaj!“, Kritički život 15, https://www.rwfund.org/kriticne-teme/izvori-epistemologije-kriticki-zivot/kriticki-zivot-15-dzazbir-puar (prim. prev.)

^II Krip, od skraćenice crip – cripple (Eng.); pogrdan izraz za osobe sa invaliditetom (prim. prev.)

^III Ableizam (eng. ableism, od able –sposoban/-na), predstavlja diskriminaciju usmerenu na оsоbe sа invаliditеtоm (prim. prev.).

^IV Preuzeto iz: Žil Delez i Kler Parne, Dijalozi, u prevodu Olje Petronić, Beograd: fedon, 2009, 157-158

^V Prljavo-belo kao off-white (prim. prev.).

^VI Činu nastanjivanja ili stanju nastanjenosti tela (prim. prev.).

¹ Donavan Slack, “Biden Says ‘Transgender Discrimination Civil Rights Issue of Our Time,’” Politico, 30 October 2012, www.politico.com/blogs/politico44/2012/10/biden-says-transgender-discrimination-civil-rights-issue-of-our-time-147761

² See Siobhan B. Somerville, “Queer Loving,” GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies 11, no. 3 (2005): 335 – 70.

³ Primećen je zdrav skepticizam sa drugih strana, kao i grasruts aktivista za trans prava koji postavljaju pitanja o dobrobiti, bezbednosti, radu, ekonomiji i zdravstvenoj zaštiti. Za primere videti: S. E. Smith, “Joe Biden Calls Transgender Discrimination ‘the Civil Rights Issue of Our Time,’” xo Jane, 31 October 2012, www.xojane.com/issues/joe-biden-calls-transgender-discrimination-the-civil-rights-issue-of-our-time; Natasha Lennard, “What Took Biden So Long on Trans Discrimination?,” Salon, 31 October 2012, www.salon.com/2012/10/31/if_trans_discrimination_is_the_civil_rights_issue_of_our_time_why_is_biden_just_mentioning_it_now.

⁴ Beth Povinelli, predavanje na Američkom univerzitetu u Bejrutu, 14. mart 2013.

⁵ C. Riley Snorton and Jin Haritaworn, “Trans Necropolitics: A Transnational Reflection on Violence, Death, and the Trans of Color Afterlife,” u: Transgender Studies Reader 2, ur. Susan Stryker & Aren Z. Aizura (New York: Routledge, 2013), 67.

⁶ Susan Stryker and Aren Z. Aizura, “Introduction: Transgender Studies 2.0,” u: Transgender Studies Reader 2, 10.

⁷ Aren Z. Aizura, “Of Borders and Homes: The Imaginary Community of (Trans)sexual Citizenship,” Inter-Asia Cultural Studies 7 (2006): 295.

⁸ Suzan Strajker (privatna prepiska putem imejla, 20. jun 2013. i 25. avgust 2013) govori o ovome kao o „transnormativnom građanstvu“. Ona se preispituje: „Da li je trans puki dodatak konceptu homonacionalizma, ili kreira li ono (trans) rodne nevolje za sam koncept? Moj utisak je da homonacionalizam uključuje hvatanje homonormativnosti od strane države/vlasti, a hvatanje transnormativnog roda predstavlja drugi vid istog procesa, ali nije nužno homo (katkad jeste, katkad nije)“ (23. jun 2013).

⁹ Den Irving piše da „konstrukcije transseksualaca kao održivih društvenih subjekata od strane medicinskih eksperata, transseksualnih pojedinaca, istraživača/istraživačica i saboraca/saborkinja, bili su, i dalje se u značajnoj meri oblikuju diskursima produktivnosti koje koriste i osnažuju režimi kapitalističke akumulacije. Na svom putu postizanja društvene prepoznatljivosti, transseksualno telo mora da konstituiše produktivno radno telo, to jest, ono mora da bude sposobno da učestvuje u procesima kapitalističke proizvodnje“. Irving tvrdi da iz ovog proizilazi „konstruisanje transseksualnih subjektiviteta na načine koji podržavaju dominantne klasne odnose eksploatacije“. Možda je vredno potvrditi da, iako je možda tačna, ova procena može da se odnosi na mnoga tela koja zahtevaju neoliberalnu subjektivnost“. Irving nastavlja sa argumentacijom o izuzetnosti trans tela tvrdeći da „pozivi mejnstrim društvu da prihvate transseksualce kao legitimne subjekte, često su naglašavali njihov vredan doprinos društvu koji se ostvaruje kroz njihov rad“. Dan Irving, “Normalized Transgressions: Legitimizing the Transsexual Body as Productive,” Radical History Review 100 (2008): 42.

¹⁰ Karen Nakamura, “Trans/Japan, Trans/Disability” (članak predstavljen na konferenciji “Debilitating Queerness”, Univerzitet Merilenda, Koledž Park, 5. april 2013).

¹¹ Vidi: David Valentine, Imagining Transgender: An Ethnography of a Category (Durham, NC: Duke University Press, 2007); Susan Stryker, “We Who Are Sexy: Christine Jorgensen’s Transsexual Whiteness in the Postcolonial Philippines,” Social Semiotics 19, no. 1 (2009): 89; Janice M. Irvine, Disorders of Desire: Sexuality and Gender in Modern American Sexology (Philadelphia, PA: Temple University Press, 1990)

¹² Odeljak 12221 Zakona o Amerikancima sa invaliditetom iz 1990. glasi: (a) Homoseksualnost i biseksualnost: Za potrebe definicije „invaliditeta“ u odeljku 12102(2) ovog naslova, homoseksualnost i biseksualnost nisu oštećenja i kao takva nisu invaliditet u ovom poglavlju. (b) Određena stanja. U ovom poglavlju pojam „invaliditeta“ neće uključivati: (1) transvestizam, transseksualizam, pedofiliju, egzibicionizam, voajerizam, poremećaje rodnog identiteta koji nisu posledica fizičkih oštećenja, ili druge poremećaje seksualnog ponašanja; (2) kompulzivno kockanje, kleptomanija ili piromanija; ili (3) poremećaje upotrebe psihoaktivnih supstanci koji su rezultat trenutne nelegalne upotrebe droga.

¹³ Adrienne L. Hiegel, “Sexual Exclusions: The Americans with Disabilities Act as a Moral Code,” Columbia Law Review 94, no. 4 (1994): 1451.

¹⁴ L. Camille Herbert, “Transforming Transsexual and Transgender Rights,” William and Mary Journal of Women and the Law 15, no. 3 (2009): 540–41.

¹⁵ R. Nick Gorton, “Transgender Health Benefts: Collateral Damage in the Resolution of the National Health Care Financing Dilemma,” Sexuality Research and Social Policy Journal of NSRC 4, no. 4 (2007): 84. Gorton nastavlja: “Stoga, iako je pristup transrodnoj pomoći preko Medicaid-a težak, ali dostižan u zavisnosti od suda, dobijanje federalne zaštite preko Akta ADA uključuje ubeđivanje sudova ne samo da je poremećaj rodnog identiteta legitimna bolest kojoj je potrebno lečenje, već i da je isključenje unutar samog zakona neustavno –mnogo veći izazov. Do danas nijedan sud nije odbacio isključenje transrodnih osoba koje omogućava Akt ADA” (84).

¹⁶ Kari Hong, “Categorical Exclusions: Exploring Legal Responses to Health Care Discrimination against Transsexuals,” Columbia Journal of Gender and Law 11 (2002): 123.

¹⁷ ee Ruth Colker, “Homophobia, AIDS Hysteria, and the Americans with Disabilities Act,” Journal of Gender, Race and Justice 8, no. 1 (2004): 33.

¹⁸ Kevin M. Barry, “Disabilityqueer: Federal Disability Rights Protection for Transgender People,” Yale Human Rights and Development Journal 16, no. 1 (2013): 1–50.

¹⁹ Možemo se zapitati šta sa sobom povlači promena sa poremećaja rodnog identiteta na rodnu disforiju: Da li će doći do pomeranja naglaska sa detinjstva? Koje nove populacije će biti podstaknute i uređivane? Iako van okvira ove diskusije, eliminacija poremećaja rodnog identiteta iz priručnika DSM može dovesti do toga da se uspešno vođenje parnice za obuhvatanje trans-a u okvire Akta ADA udaljava kao mogućnost.

²⁰ Hiegel, “Sexual Exclusions,” 1452–53.

²¹ Nicole Markotic & Robert McRuer, “Leading with Your Head: On the Borders of Disability, Sexuality, and the Nation,” u: Sex and Disability, ur. Robert McRuer & Anna Mollow (Durham, NC: Duke University Press, 2012), 165–82.

²² Sharon L. Snyder and David T. Mitchell, “Ablenationalism and the GeoPolitics of Disability,” Journal of Literary and Cultural Disability Studies (2010): 124.

²³ Ibid., 122.

²⁴ Vidi: “Queer Channel Media: Trans-washing the ADA,” ENDAblog, 28 July 2011, endablog.wordpress.com/2011/07/28/queer-channel-media-trans-washing -the-ada/.

²⁵ Zach Strassburger, “Disability Law and the Disability Rights Movement for Transpeople,” Yale Journal of Law and Feminism 24, no. 2 (2012): 7.

²⁶ Ukoliko je trans postalo obličje radikalne različitosti u odnosu na sada odomaćen kvir, kako se sve češće čuje, da li je onda trans zapravo Drugo s invaliditetom svojevrsnog kvir ableizma? Da li je transfobija u kvir organizacijama i zajednicama, na primer, delom manifestacija ableizma, anksioznosti ili fobije prema invaliditetu? Ovo ni na koji način ne bi trebalo da svede transfobiju na ableizam, ili bilo koji drugi –izam, već da pokrene pitanje koje komponente, uključujući rasu, klasu i ablizam, mogu podsticati sklopo kakav je transfobija. Zašto mičigenski Womyin’s Music Festival i dalje brani ulazak trans ženama? Da li je fobičnost jedini odgovor na „nesposobnost“ da se u potpunosti otelotvori primarna biološka ženskost, kao da je ova nesposobnost invalidnost? Postoji li vrednost u koncipiranju transfobije kao varijante ableizma?

²⁷ Strassburger, “Disability Law,” 3–4.

²⁸ Stryker, lična komunikacija putem imejla, 25. avgust 2013.

²⁹ Alvin Lee, “Trans Models in Prison: The Medicalization of Gender Identity and the Eighth Amendment Right to Sex Reassignment Therapy,” Harvard Journal of Law and Gender 31 (2008): 464–65.

³⁰ Ibid., 470.

³¹ Jeannie J. Chung, “Identity or Condition: The Theory and Practice of Applying State Disability Laws to Transgender Individuals,” Columbia Journal of Gender and Law 21, no. 1 (2011): 1–45; Dean Spade, “Resisting Medicine, Re/Modeling Gender,” Berkeley Women’s Law Journal 18, no. 1 (2003): 37.

³² Stryker and Aizura, “Introduction,” 1.

³³ Abby L. Wilkerson, “Normate Sex and Its Discontents,” u: McRuer and Mollow, Sex and Disability, 184–85.

³⁴ Vidi: Eli Clare, “Body Shame, Body Pride: Lessons from the Disability Rights Movement,” u: Stryker & Aizura, Transgender Studies Reader 2, 261–65.

³⁵ Clare, “Body Shame, Body Pride,” 262.

³⁶ Ibid.

³⁷ David T. Mitchell and Sharon L. Snyder, Narrative Prosthesis: Disability and the Dependencies of Discourse (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2000).

³⁸ David T. Mitchell and Sharon L. Snyder, “Introduction: Disability Studies and the Double Bind of Representation,” u: The Body and Physical Difference: Discourses of Disability, ur. David Mitchell and Sharon Snyder (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1997), 6.

³⁹ Toby Beauchamp, “Artful Concealment and Strategic Visibility: Transgender Bodies and US State Surveillance after 9/11,” Surveillance and Society 6, no. 4 (2009): 47.

⁴⁰ Ibid.

⁴¹ Jonathan M. Metzl and Anna Kirkland, ur, Against Health: How Health Became the New Morality (New York: New York University Press, 2010).

⁴² Clare, “Body Shame, Body Pride,” 265.

⁴³ Eva Hayward, “Lessons from a Starfsh,” u: Queering the Non/Human, ur. Noreen Giffney and Myra J. Hird (Burlington, VT: Ashgate, 2008), 249–64. U fusnoti Hejvard beleži: „Iznova rizikujem da čitam Boglja kao trans subjekta, ne radi ponovne patologizacije trans ljudi, već kako bih istražila različita zamišljanja iste pesme. Za transrodni/transseksualni subjekt, promena roda može da bude percipirana kao „onesposobljavajuća“, može čak i da rani. Govorim o ovom traumatičnom iskustvu, ne o izvanrednosti koja vrši prekoračenje (254).

⁴⁴ Bailey Kier, “Interdependent Ecological Transsex: Notes on Re/production,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 194, 196.

⁴⁵ David T. Mitchell and Sharon L. Snyder, “Disability as Multitude: Reworking Non-productive Labor Power,” Journal of Literary and Cultural Disability Studies 4, no. 2 (2010): 190–91.

⁴⁶ Za oštroumnu kritiku neistorijskih tvrdnji o svođenju tela na čestice koje je neophodno kapitalizmu, vidi: Jordana Rosenberg, “The Molecularization of Sexuality: On Some Primitivisms of the Present,” Theory and Event 17, no. 2 (2014), muse.jhu.edu/journals/theory_and_event/v017/17.2.rosenberg.html.

⁴⁷ Judith Halberstam, In a Queer Time and Place: Transgender Bodies, Subcultural Lives (New York: New York University Press, 2005), 18.

⁴⁸ Vidi: Isaac West, “PISSAR’s Critically Queer and Disabled Politics,” Communication and Critical/Cultural Studies 7, no. 2 (2010), 156–75; takođe i: Sheila Cavanagh, “Touching Gender: Abjection and the Hygienic Imagination,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 426–42.

⁴⁹ Peeing in Peace: A Resource Guide for Transgender Activists and Allies (San Francisco: Transgender Law Center, 2005), translaw.wpengine.com/wp-content/uploads /2012/05/94930982-PIP-Resource-Guide.pdf

⁵⁰ “Remembering Our Dead,” www.rememberingour-dead.org (sajt neaktivan; pristupljeno: 13. juna 2013). Vidi takođe i: Juliet Jacques, “Remembering Our Dead: Global Violence against Trans People,” openDemocracy (digital commons), 26. novembar 2013, www.opendemocracy.net/5050/juliet-jacques/remembering-our-dead-global -violence-against-trans-people. Za razlike između MTF i FTM i ne-bele trans žene, vidi: Michelle O’Brien, “Tracing This Body: Transsexuality, Pharmaceuticals, and Capitalism,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 56–65.

⁵¹ Za transnacionalnu analizu rasnih razlika koja daje informacije o mogućnostima transformativnih iskustava hirurških zahvata, vidi: Aren Z. Aizura, “The Romance of the Amazing Scalpel,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 496–511.

⁵⁵ Paisley Currah, “Stepping Back, Looking Outward: Situating Transgender Activism and Transgender Studies—Kris Hayashi, Matt Richardson, and Susan Stryker Frame the Movement,” Sexuality Research and Social Policy 5, no. 1 (2008): 100.

⁵³ Susan Stryker and Nikki Sullivan, “King’s Member, Queen’s Body,” u: Somatechnics: Queering the Technologisation of Bodies (Farnham, UK: Ashgate, 2009), 51.

⁵⁵ Ibid., 61.

⁵⁵ See Metzl and Kirkland, Against Health.

⁵⁶ Stryker and Sullivan, “King’s Member, Queen’s Body,” 61.

⁵⁷ Gilles Deleuze and Félix Guattari, A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, prev. Brian Massumi (Minneapolis: University of Minnesota Press, 1987), 147.

⁵⁸ James Overboe, “Affirming an Impersonal Life: A Different Register for Disability Studies,” Journal of Literary and Cultural Disability Studies 3, no. 3 (2009): 254.

⁵⁹ Paisley Currah, Lisa Jean Moore, and Susan Stryker, “Introduction: Trans-, Trans, or Transgender?,” WSQ: Women’s Studies Quarterly 36, nos. 3–4 (2008): 11.

⁶⁰ Vidi: Jami Weinstein, “Transgenres and the Plane of Gender Imperceptibility,” u: Undutiful Daughters: New Directions in Feminist Thought and Practice, ur. Henriette Gunkel, Chrysanthi Nigianni, and Fanny Söderbäck (New York: Palgrave Macmillan, 2012), 155–68. Konkretno, Vajnstin nudi važno ponovno čitanje Ničea (Nietzsche) i korektiv u vezi sa upotrebom sintagme „nema izvršioca iza dela” od strane Džudit Batler (Judith Butler), tvrdeći da su prema Ničeu i počinilac i delo fikcije, i moli nas neesencijalističkim rečima da „postanemo ono što jesmo“ (162–63).

⁶¹ Mel Chen, Animacies: Biopolitics, Racial Mattering, and Queer Affect (Durham, NC: Duke University Press, 2012).

⁶² Vidi takođe: Lucas Cassidy Crawford, “Transgender without Organs? Mobilizing a Geo-affective Theory of Gender Modification,” Women’s Studies Quarterly 36, no. 3/4 (2008): 127–43.

⁶³ Kier, “Interdependent Ecological Transsex,” 189.

⁶⁴ Weinstein, “Transgenres and the Plane of Gender Imperceptibility,” 156.

⁶⁵ Julie Livingston and Jasbir Puar, “Introduction: Interspecies,” Social Text 106 (2011): 3–14. U pasusima koji slede, parafraziram nekoliko tačaka iz našeg uvoda.

⁶⁶ Michel Foucault, Security, Territory, Population: Lectures at the Collège de France, 1977–1978, prev. Graham Burchell (New York: Picador, 2009), 75.

⁶⁷ Michel Foucault, The History of Sexuality, vol. 1, An Introduction, prev. Robert Hurley (New York: Vintage, 1990), 146.

⁶⁸ Vidi: Joan Roughgarden, Evolution’s Rainbow: Diversity, Gender, and Sexuality in Nature and People (Berkeley: University of California Press, 2004).

⁶⁹ Vidi: Eva Hayward and Malin Ah King, “Toxic Sexes: Perverting Pollution and Queering Hormone Disruption,” O-Zone: A Journal of Object Oriented Studies 1 (2013), 1–12. Hejvard i King teoretizuju toksičnost kao pretnju i kao mogućnost.

⁷⁰ Myra Hird, “Animal Trans,” u: Giffney and Hird, Queering the Non/ Human, 242.

⁷¹ Vicki Kirby, Quantum Anthropologies: Life at Large (Durham, NC: Duke University Press, 2011).

⁷² Lynn Margulis and Dorion Sagan, citirani u: Hird, “Animal Trans,” 241.

⁷³ Veći deo ovog dijaloga kao da je fiksiran na Templ Grandin (Temple Grandin), autističnu osobu koja je poznata po svom radu na ponašanju stoke. Vidi: Cary Wolfe, “Learning from Temple Grandin, or, Animal Studies, Disability Studies, and Who Comes after the Subject,” New Formations 64 (2008): 110–23; Kari Weil, Thinking Animals: Why Animal Studies Now (New York: Columbia University Press, 2012).

⁷⁴ Vidi: Max Hantel’s review of Queering the Non/Human: Max Hantel, “Posthumanism, Landscapes of Memory, and the Materiality of AIDS in South Africa,” Women’s Studies Quarterly 40, no. 1 (2012): 251–56. Iako predstavlja odličnu prvu zbirku o generativnim vezama između trans studija, studija životinja i posthumanističkih studijama, knjiga, čije su urednice Norin Gifni (Noreen Giffney) i Majra Hird (Myra Hird), saučestvuje u ovom isključivanju.

⁷⁵ Chen, Animacies, 137.

⁷⁶ Dean Spade, “Mutilating Gender,” u: Transgender Studies Reader, ed. Susan Stryker and Stephen Whittle (New York: Routledge, 2006), 315–32.

⁷⁷ Bobby Jean Noble, “Our Bodies Are Not Ourselves: Tranny Guys and the Racialized Class Politics of Incoherence,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 249.

⁷⁸ Michel Foucault, “Society Must Be Defended”: Lectures at the Collège de France, 1975–1976, prev. David Macey (New York: Picador, 2003), 255.

⁷⁹ Mnogi istraživači kritičke teorije rase insistirali su na ovome, uključujući i Kim Tolber (Kim Tallbear), Nadia Abu el Hađ (Nadia Abu el-Haj) i Doroti Roberts (Dorothy Roberts). Kim Tallbear, Native American DNA: Tribal Belonging and the False Promise of Genetic Science (Minneapolis: University of Minnesota Press, 2013); Nadia Abu el-Haj, The Genealogical Science: Genetics, the Origins of the Jews, and the Politics of Epistemology (Chicago: University of Chicago Press, 2012); Dorothy Roberts, Fatal Invention: How Science, Politics, and Big Business Re-create Race in the Twenty-First Century (New York: New Press, 2011). Deniz da Silva (Denise da Silva) je pisala o prelazu sa biopolitike rase na nanopolitike: „Da ćelije raka ne ukazuju na tamnosmeđu kožu ili na noseve, može se shvatiti kao emancipatorsko samo ako se zaboravi ili minimizira politički kontekst unutar kojeg će se prikupljati laboratorijski uzorci i deliti korist od biotehnoloških istraživanja“. (Denise Ferreira da Silva, Toward a Global Idea of Race [Minneapolis: University of Minnesota Press, 2007], 8–9).

⁸⁰ O zakonodavstvu Ujedinjenog Kraljevstva koje zahteva da se ostvarivanje nečije transrodnosti izvršava „do smrti“, vidi: Emily Grabham, “Governing Permanence: Trans Subjects, Time, and the Gender Recognition Act,” Social and Legal Studies 19, no. 1 (2010): 107–26.

⁸¹ Ako pratimo tok misli na kojem se zasniva Delezovo i Gatarijevo „postajanje“, možemo videti da postajanje životinjom i postajanje ženom (dva ključna primera na koje se oslanjaju) predstavljaju željene putanje ne ka ovim intersekcionalnim koordinatama, već izvan njih. Postajanje se manifestuje ne kao radnja ovih kategorija, već kao razgradnja binarnih okvira koji prožimaju koherentnost kategorija na prvom mestu. Postajanje životinjom nije iskorak iz ljudskog ka iskustvima životinjskog, već poništenje binarnosti ljudska životinja/ne-životinja tako da ona gubi smisao, više ne označava kao smisleno, svrsishodno. Postajanje ženom, na primer, jeste Delezova i Gatarijeva verzija samog transseksualizma. U pitanju je potencijalnost nadmoći – ne dekonstruisanja ili transcendiranja već nadmoćno usled beskonačne mnogostrukosti – seksualna razlika u nekoherentnost. Edvard Musavir (Edward Musawir) piše da „’Postajanje ženom’, figura koja definitivno navodi na transseksualizam, povezuje ’manje važne’ politike sa ontologijom pokreta“ (Edward Mussawir, Jurisdiction in Deleuze: The Expression and Representation of Law [New York: Routledge, 2011], 53).

⁸² Spade, “Resisting Medicine.”

⁸³ Beatriz Preciado, “The Pharmaco-pornographic Regime: Sex, Gender, and Subjectivity in the Age of Punk Capitalism,” u: Stryker and Aizura, Transgender Studies Reader 2, 271.

⁸⁴ Ibid.

⁸⁵ Ibid.

⁸⁶ Amit Rai, “Race Racing: Four Theses on Race and Intensity,” WSQ: Women’s Studies Quarterly 40, nos. 1–2 (2012): 67.

⁸⁷ Arun Saldahna, “Reontologizing Race: The Machinic Geography of Phenotype,” Environment and Planning: Society and Space 24, no. 1 (2006): 12.

⁸⁸ Ibid., 20–21.

⁸⁹ Rai, “Race Racing,” 74.

⁹⁰ Rosenberg, “The Molecularization of Sexuality”.

Tela sa novim organima: Postajanje transom, postajanje osobom sa invaliditetom

I Zakon o invalidnosti i trans diskriminacija

II Trans izuzetnost: prolaženje i sastavljanje

III Postajanje transom? Geopolitika rasne ontologije

***Do sada u ediciji* *Izvori epistemologije: kritički život:***

RWFUND PROGRAMI:

Stipendije Žarana Papić

Specijalni fokus

Generalna podrška

Urgentni grantovi

Prethodni RWF programi

Donirajte i podržite naše i vaše programe!

Tela sa novim organima: Postajanje transom, postajanje osobom sa invaliditetom

I Zakon o invalidnosti i trans diskriminacija

II Trans izuzetnost: prolaženje i sastavljanje

III Postajanje transom? Geopolitika rasne ontologije

Do sada u ediciji Izvori epistemologije: kritički život:

RWFUND PROGRAMI:

Stipendije Žarana Papić

Specijalni fokus

Generalna podrška

Urgentni grantovi

Prethodni RWF programi

Donirajte i podržite naše i vaše programe!

***Do sada u ediciji* *Izvori epistemologije: kritički život:***